Lufta në Kosovë përfundoi në 1999, por për shumë familje, humbjet e mëdha që pësuan, krijuan konflikt që zgjat deri më sot. Ky e vërtetë e zymtë siguron sfondin e filmit debutues të Blerta Bashollit, “Hive”, i cili nxjerr një histori të jetës reale të këmbënguljes kundër paragjykimeve të pakapërcyeshme, transmeton Demokracia.

Fahrija, e luajtur guximshëm nga Yllka Gashi, është një nga ndoshta një duzinë grash në fshatin e saj të vogël kosovar burrat e së cilës u zhdukën gjatë luftës. Tani vite më vonë, trupi i tij nuk është gjetur kurrë kurrë; përpjekjet e autoriteteve për të gjetur të zhdukurit kanë qenë zhgënjyese dhe tepër të ngadalta.

Hierarkisë shumë patriarkale e shoqërisë rurale të vendit, i vendos këto të veja në një situatë të pamundur, veçanërisht kur sikur Fahrija, ato kanë një familje për t’u kujdesur.

Këto gra supozohet të të presin kthimin e burrave të tyre dhe familjarëve, duke u mbështetur në ndihmën sociale, sepse punësimi ose tendenca për të nisur një biznes shikohet jo vetëm si një përmbysje e rendit natyror, por si një shenjë e mosrespekti i burrit dhe moral i dyshimtë.

Në shtëpi Fahrije kujdeset për vjehrrin e saj Haxhi (aktruar nga Çun Lajçi i shkëlqyeshëm), një vajzë adoleshente dhe një djalë më të vogël, me secilin prej të cilëve ajo bie në konflikt për pavarësinë e saj dhe turpin që shkelja e tillë e rregullave i sjell familjes. Ajo kryen, për shembull, mëkatin e marrjes së patentës së shoferit dhe kur dikush hedh një gur nëpër dritaren e makinës së saj dhe e quan atë një prostitutë, një grumbull burrash të moshuar jashtë një kafeneje nuk bëjnë asgjë për ta ndihmuar. Duket se ata e miratojnë aktin.

Është shumë më keq sesa mendojnë. Jo vetëm që Fahrije po ngiste makinën, ajo është në rrugën e saj të kthimit nga një takim i suksesshëm me një menaxher të një supermarketi për t’a furnizuar me ajvarin e saj shtëpiak, me shoqen e saj Naze (Kumrije Hoxha), një grua e moshuar e cila sjell freski me humorin e saj, në ambientin e errët të filmit.

Ky është biznesi që ato krijuan, me shumë pak mbështetje nga gratë e tjera të fshatit dhe kundërshtimin e fuqishëm të burrave. Por së shpejti shembulli stoik i Fahrijes ka një efekt inkurajues mbi bashkëmoshataret e saj, dhe madje fillon të bëjë përshtypje Haxhi, ndërsa çështja e fatit të burrit të saj Agimit vazhdon të mbetet pa përgjigje.

“Zgjoi” është një film i drejtpërdrejtë, i xhiruar me kamerë dore, me DOP Alex Bloom, ku mbizotërojnë ngjyrat e kafta dhe gri; ku edhe rrezet e diellit duken jo miqësore.

Filmi ka shumë momente, veçanërisht në performancën këmbëngulëse të Gashit, që ndërlidhen me një fuqi emocionale të egër.

Kur Fahrija arrin të kënaqet me një arritje, si marrja e licences së vozitjes; kur i produkteve të saj të grumbulluara për herë të parë në një raft dyqani; kur ajo kërkon me dëshpërim një furgon plot me kufoma njëra nga të cilat mund të jetë të Agimit; dhe më prekësja, kur ajo pasi duroi barrën e kaq shumë paragjykimeve dhe dyshimeve për ndjenjat e saj për burrin e zhdukur;  ajo kujton atë shkurtimisht duke e përshkruar. Ai ishte, sikur zbulojmë, një njeri i butë, i cili ndërtoi kosheret e tij, të cilin bletët nuk e pickuan kurrë dhe për të cilin Fahrija beson se do të kishte mbështetur zgjedhjet që ajo kishte bërë. Është një koment ndjellës, që na shtyn të kuptojmë se një pjesë e tragjedisë së njerëzve të brezit që shkatërrohen nga lufta është se shoqëria në përgjithësi humbet përparimin.

Filmi modest i Bashollit luan në pikat e forta të ekranit të vogël dhe duhet të jetë në gjendje të paraqesë suksesin e tij të Sundance në një ekspozim më të gjerë. Por që ajo në mënyrë të qëndrueshme i përmbahet konventës së njohur të historisë frymëzuese-të vërtetë nuk duhet të tejkalojë ngritjen e përfundimit të saj. Për shembull, në të ardhmen, Fahrije do të duhet të merret me të njëjtin shitës të specave të kuq që u përpoq ta përdhunonte – megjithëse këtë herë ajo do të mbajë një çelës të rëndë për mbrojtje. “Zgjua” ka të bëjë me shpërblimet e fituara me vështirësi të rezistencës, por ekziston një goditje e fortë: një kujtesë se sa të rrezikshëm mbeten komunitetet patriarkale për gratë madje, dhe ndoshta veçanërisht, ato që arrijnë të gdhendin një cep të vogël pavarësie brenda tyre./Demokracia.com