Nëse keni kaluar ndonjëherë të paktën një natë në një dhomë hoteli, tek një mik, apo diku tjetër larg shtëpisë, ju ndoshta e dini se sa e vështirë është të bëni një gjumë të mirë, ndërsa nuk jeni në dhomën tuaj të gjumit. Shkencëtarët zhvilluan një eksperiment dhe rezulton se ky fenomen i çuditshëm ka një shpjegim shkencor.

Demokracia.com ju sjell rezultatet e këtij studimi:

Shkencëtarët nuk e dinë vërtet pse duhet të flemë.

Para se të hidhemi në eksperiment, le të përgjigjemi së pari në pyetjen themelore – pse duhet të flemë në radhë të parë. Çuditërisht, studiuesit nuk e dinë vërtet pse saktësisht kafshët dhe njerëzit kanë nevojë të flenë. Shumica e teorive vijnë në përfundim se, përveç shumë arsyeve të tjera të mundshme, gjumi është thelbësor për qelizat tona të trurit dhe rivendosjen e muskujve.

Sidoqoftë, pavarësisht nga arsyet dhe efektet e gjumit, gjumi është një proces shumë i papërshtatshëm në aspektin evolucionar. Truri mbyllet për disa orë dhe lë një kafshë pa aftësinë të njohë rrezikun dhe të mbrojë veten. Kështu, kafshë si balenat dhe delfinët zhvilluan një sistem gjumi tepër vigjilent, i cili quhet një gjumë me valë të ngadalta “unihemispheric” një proces gjumi ku vetëm një pjesë e trurit pushon. Dhe njerëzit gjithashtu kanë zhvilluar një aftësi të ngjashme.

Trupi juaj reagon ndaj një vendi të ri.

Fenomeni i luftës për të fjetur ose për të fjetur mirë kur jeni në një vend të ri quhet efekti i natës së parë. Kjo është një çështje e zakonshme dhe një fushë studimi midis studiuesve të gjumit. Sidoqoftë, nuk kishte ndonjë kuptim të përbashkët pse ndodh kjo derisa studimet e kryera nga shkencëtarët në Universitetin Brown gjetën shkaqet e shpjeguara shkencërisht të kësaj.

Rezulton se kur flini në një vend të ri, të panjohur, truri juaj e njeh atë si një mjedis potencialisht të rrezikshëm dhe nuk ju lejon të bini plotësisht në gjumë. Me fjalë të tjera, ne kemi vështirësi në gjumë sepse, ashtu si delfinët, vetëm një hemisferë e trurit tonë pushon kur flemë në një vend të ri. Yuka Sasaki, një nga shkencëtarët e Universitetit Brown, thotë se “truri ynë mund të ketë një sistem miniaturë të asaj që kanë balenat dhe delfinët”.

Eksperimenti e vërtetoi çekuilibrin e gjumit.

Një ekip shkencëtarësh nga Universiteti Brown rekrutoi 35 vullnetarë të shëndetshëm, i ftoi ata të kalonin 2 netë në një laborator të pajisur me një javë boshllëk midis netëve dhe hulumtuan aktivitetin e tyre të trurit.

Ata gjetën një asimetri në thellësinë e gjumit midis pjesëve të majtë dhe të djathtë të trurit. Hemisfera e majtë nuk ishte në një gjendje gjumi aq të thellë sa ajo e djathta. Ishte më e prekshme dhe e ndjeshme ndaj tingujve të çuditshëm (dhe, kështu, potencialisht të rrezikshëm). Një javë më vonë, gjatë natës së dytë në laborator, thellësia e gjumit midis hemisferave ishte shumë më simetrike.

Studiuesit treguan se si të kapërcehet FNE.

Edhe pse “FNE” (first night effect), ose efekti i natës së parë, si fenomen, është mjaft interesant, mund të sjellë shumë telashe për ata që e përjetojnë vazhdimisht. Mungesa e gjumit mund të shkaktojë çështje si mbipesha, presioni i lartë i gjakut ose diabeti. Studiuesit thonë se truri ynë mund të trajnohet për t’i rezistuar FNE-së kur e përjetojmë shpesh. Yuka Sasaki e shpjegon atë në mënyrën vijuese: “Truri i njeriut është shumë fleksibël”.

Studiuesit e gjumit dolën me disa truke praktike që do t’ju ndihmojnë të kapërceni FNE dhe të flini mirë pavarësisht se ku e kaloni natën. Ndërsa FNE është e lidhur me gjumin në një vend të panjohur, qëllimi juaj është ta bëni vendin të ngjajë me dhomën tuaj të gjumit.

Sillni diçka të njohur: jastëkun tuaj, pizhamet tuaja të preferuara, ose një pije të nxehtë që bëni zakonisht para se të flini.

Mbani rutinën tuaj të zakonshme të gjumit: përpiquni të shkoni në shtrat në të njëjtën kohë kur bëni zakonisht dhe ndiqni ritualet e zakonshme rutinore që ndiqni në shtëpi.

Bëni rrethinën tuaj sa më të njohur: për shembull, përpiquni të rezervoni një dhomë hoteli me të njëjtën madhësi shtrati si në shtëpi – nëse keni shtretër dyshe në shtëpi, mund të jetë e çuditshme të flini në një të vetme.

A keni përjetuar ndonjëherë efektin e natës së parë? /Demokracia.com/