Kërcënimi i një fatkeqësie bërthamore është i varur prej muajsh për shkak të luftës së Rusisë në Ukrainë.

Kjo frikë u rikthye javën e kaluar pasi bombardimet u intensifikuan rreth termocentralit masiv bërthamor Zaporizhzhia, më i madhi në Evropë, i cili ka qenë nën kontrollin rus që nga marsi.

Sulmet kanë ngjallur shqetësime për spektrin e katastrofës bërthamore, duke bërë që Kombet e Bashkuara dhe liderët botërorë të kërkojnë që një mision të lejohet të vizitojë vendin dhe të vlerësojë dëmin.

Pra, sa real është rreziku që paraqesin luftimet?

Ekspertët bërthamorë janë të prirur për të zbutur disa nga paralajmërimet më alarmante, duke shpjeguar se kërcënimi kryesor është më afër vetë centralit dhe nuk justifikon alarmet në mbarë Evropën. Ekspertët janë veçanërisht të kujdesshëm ndaj çdo krahasimi me katastrofën e Çernobilit, një përsëritje e së cilës është tepër e pamundur, thanë ata.

“Nuk ka shumë gjasa që ky termocentral të dëmtohet,” i tha CNN Leon Cizelj, president i Shoqërisë Bërthamore Evropiane.

“Në rastin shumë të pamundur që është, problemi radioaktiv do të prekë më së shumti ukrainasit që jetojnë aty pranë”, në vend që të përhapet në të gjithë Evropën Lindore siç ishte rasti me Çernobilin, tha ai.

“Nëse do të përdornim përvojën e kaluar, Fukushima mund të ishte një krahasim i skenarit më të keq,” shtoi Cizelj, duke iu referuar shkrirjes serioze, por më të lokalizuar në uzinën japoneze në 2011.

Rreziqet më urgjente do të përballeshin nga ukrainasit që jetojnë në afër uzinës, e cila është në brigjet e lumit Dnipro, në jug të qytetit Zaporizhzhia, dhe nga stafi ukrainas që ende punon atje.

Çfarë po ndodh në fabrikën e Zaporizhzhia?

Zjarri i predhave në uzinën e Zaporizhzhia në javët e fundit ka dëmtuar një strukturë magazinimi të thatë — ku ruhen kazanët e karburantit bërthamor të harxhuar në central — si dhe detektorët e monitorimit të rrezatimit, sipas Energoatom, kompania shtetërore e energjisë bërthamore e Ukrainës.

Më 5 gusht, disa shpërthime pranë centralit elektrik shkaktuan një mbyllje të energjisë dhe një reaktor u shkëput nga rrjeti elektrik, tha shefi i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA) të Kombeve të Bashkuara.

Rafael Mariano Grossi i tha Këshillit të Sigurimit të OKB-së se situata ishte përkeqësuar “deri në atë pikë sa të ishte shumë alarmante”.

Kievi ka akuzuar vazhdimisht forcat ruse për ruajtjen e armatimit të rëndë brenda kompleksit dhe përdorimin e tyre si mbulesë për të nisur sulmet, duke e ditur se Ukraina nuk mund t’i përgjigjet zjarrit pa rrezikuar të godasë një nga gjashtë reaktorët e uzinës, shkruan CNN. Moska, ndërkohë, ka pretenduar se trupat ukrainase po synojnë vendin. Të dyja palët janë përpjekur t’i drejtojnë gishtin tjetrit për kërcënimin e terrorizmit bërthamor.

Të martën, autoritetet ukrainase thanë se qyteti i Nikopol, përtej lumit Dnipro, ishte goditur sërish me raketa.

“Granatimet kanë kërcënuar sigurinë e operatorëve që punojnë në vend, dhe ka pasur raportime se një punëtor u godit nga predha dhe u dërgua në spital”, tha për CNN Henry Preston, një menaxher komunikimi në Shoqatën Botërore Bërthamore me qendër në Londër.

Ai e quajti profesionalizmin e punëtorëve nën okupim “të shquar” dhe përdorimin e një termocentrali operativ për aktivitete ushtarake “të pandërgjegjshëm”./Opinion.al