Këtë e parashikon një studim i përgatitur nga Këshilli Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë për zgjedhjet e Parlamentit Evropian 2024.

Sipas kësaj analize, populistët anti-evropianë ka të ngjarë të kryesojnë sondazhet në nëntë vende (Austri, Belgjikë, Republika Çeke, Francë, Hungari, Itali, Holandë, Poloni dhe Sllovaki) dhe të jenë të dytët ose të tretët në nëntë vende të tjera (Bullgaria, Estonia, Finlanda, Gjermania, Letonia, Portugalia, Rumania, Spanja dhe Suedia).

Modeli

Për të përcaktuar se sa i rëndësishëm mund të jetë ky ndryshim dhe efekti që mund të ketë në politikat e Bashkimit Evropian dhe ato të qeverive kombëtare, Këshilli ka mbledhur sondazhet më të fundit të opinionit në çdo shtet anëtar të BE-së dhe ka aplikuar një model statistikor të performancës së partive kombëtare në vitet e mëparshme.

Modeli i përdorur i përket zgjedhjeve të 2009-s, 2014-s dhe 2019-s.

Skenari dhe pasojat

Kjo “kthesë e mprehtë djathtas” ka të ngjarë të ketë pasoja të rëndësishme për politikat në nivel evropian, të cilat do të ndikojnë në zgjedhjet e politikës së jashtme që BE-ja mund të bëjë, veçanërisht për çështjet mjedisore.

Partitë e ekstremit të djathtë po bëhen gjithnjë e më dominuese në kontekstet kombëtare të shumë kryeqyteteve evropiane.

Si në rezultatet elektorale – si suksesi i Partisë së Lirisë së Geert Wilders në zgjedhjet e përgjithshme holandeze në nëntor – dhe në aftësinë e tyre për të diktuar agjendën e opozitës, e djathta ekstreme ka luajtur një rol të rëndësishëm në formësimin e politikës evropiane në 2023.

Një tendencë që pritet të vazhdojë edhe në vitin 2024 në politikën kombëtare dhe në nivel evropian, me sondazhet e para që e nxjerrin në pah qartë këtë.

Rezultatet tregojnë se Parlamenti Evropian ka të ngjarë të marrë një kthesë të fortë djathtas pas qershorit 2024.

Edhe pse Parlamenti nuk është institucioni më i rëndësishëm i BE-së kur bëhet fjalë për politikën e jashtme, mënyra se si grupet politike rreshtohen pas zgjedhjeve dhe ndikimi që këto zgjedhje do të kenë në debatet kombëtare do të kenë implikime të rëndësishme në aftësinë e Komisionit Evropian dhe Këshillit për të bërë zgjedhje të politikës së jashtme.

Partitë ‘fituese’ dhe ato në rrezik

Rezultatet e studimit tregojnë se dy grupet kryesore politike në parlament – Partia Popullore Evropiane (PPE) dhe Aleanca Progresive e Socialistëve dhe Demokratëve (S&D) – ka të ngjarë të vazhdojnë të humbasin mandate (kjo ka ndodhur tashmë në dy zgjedhjet e fundit për Parlamentin Evropian).

Kjo pasqyron rënien afatgjatë të mbështetjes për partitë kryesore dhe mbështetjen në rritje për partitë ekstremiste dhe partitë më të vogla në të gjithë Evropën, duke rezultuar në një fragmentim në rritje të sistemeve partiake evropiane, në nivel kombëtar dhe evropian.

PPE pritet të mbetet grupi më i madh në Parlament, kështu që do të mbajë pjesën më të madhe të pushtetit për vendosjen e agjendës, duke përfshirë zgjedhjen e presidentit të ardhshëm të Komisionit.

Grupi qendror “Renew Europe” (RE) dhe të Gjelbrit/Aleanca e Lirë Evropiane (G/ALE) do të humbasin gjithashtu vende, duke rënë nga 101 në 86 dhe nga 71 në 61 respektivisht.

Ndërkohë grupi i majtë pritet të rrisë përfaqësimin nga 38 në 44 mandate.

Për më tepër, nëse “Movimento 5 Stelle” në Itali vendos të mos ulet me eurodeputetë të pakënaqur, ajo mund të zgjedhë të bashkohet me G/EFA ose të Majtë, gjë që do të forconte numrin e eurodeputetëve të ulur në të majtë të grupit S&D.

Por fituesja kryesore e zgjedhjeve do të jetë e djathta populiste.

Grupi i krahut të djathtë radikal “Identiteti dhe Demokracia” (ID) pritet të zgjerohet.

Ajo pritet të fitojë 40 vende dhe, me gati 100 deputetë, të dalë si grupi i tretë më i madh në parlamentin e ri.

Vlerësohet gjithashtu se grupi i Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë (ECR) do të fitojë 18 vende.

Dhe nëse Fidesz në Hungari (që ne presim se do të marrë 14 vende) vendos të bashkohet me ECR-në në vend që të ulet me eurodeputetë jo të bashkangjitur, ECR mund të kalojë RE-në dhe ID-në  dhe të bëhet grupi i tretë më i madh.

Disa përqindje: Grupet ECR dhe ID së bashku pritet të përfaqësojnë 25% të deputetëve dhe për herë të parë të kenë më shumë vende të kombinuara se PPE ose grupi S&D.

Modeli parashikon humbje të konsiderueshme të vendeve të PPE-së (Partia Popullore Evropiane) për Italinë, Gjermaninë, Rumaninë dhe Irlandën, por fitime të konsiderueshme në Spanjë.

Grupi S&D (Socialistët dhe Demokratët) mund të humbasë shumë vende në Gjermani dhe Holandë dhe do të fitojë shumicën e vendeve në Poloni.

RE (Renew Europe) gjithashtu pritet të humbasë shumicën e vendeve në Francë dhe Spanjë, ndërsa fitimet më të mëdha do të ketë në Republikën Çeke dhe Itali.

ECR (Konservatorët dhe Reformistët) pritet të fitojnë shumë vende në Itali, falë faktit se “Fratelli d’Italia” (FdI) do të dalë si një nga delegacionet më të mëdha në Parlamentin Evropian (me 27 vende).

Megjithatë, me rënien e pritshme të “Forza Italia” në vetëm 7 vende, EPP mund t’i afrohet “Fratelli d’Italia” për t’iu bashkuar grupit të tyre.

Modeli në shqyrtim parashikon më pas se ECR do të humbasë vendet në Poloni dhe do të fitojë shumicën e vendeve në Rumani dhe Spanjë, si dhe në Itali.

ID (Identiteti dhe Demokracia) pritet të humbasë shumë mandate në Itali, me rënien e “Lega-s”, por këto humbje do të kompensohen nga fitimet e konsiderueshme në Francë, Gjermani, Holandë, Poloni, Portugali, Bullgari dhe Austri.

Partia G/EFA (Aleanca e Lirë Evropiane) pritet të humbasë shumicën e vendeve në Gjermani, Francë dhe Itali dhe në fund supozohet se e majta do të ketë fitimet më të mëdha në Gjermani, Francë dhe Irlandë.

Marzhi i gabimit dhe modelet e koalicionit

Këto mbeten hipoteza, të cilat sjellin me vete paqartësi të dukshme.

Përveç pasigurisë së pashmangshme të sondazheve aktuale të opinionit dhe parashikimeve të këtij modeli për votat e mundshme dhe aksionet e vendeve për secilën parti kombëtare, ekziston gjithashtu pasiguri për grupet politike që do t’i bashkohen përfundimisht disa parti.

“Koalicioni i madh” midis PPE-së dhe S&D, i cili humbi shumicën në parlament për herë të parë në 2019, pritet të humbasë mandatet, duke mbajtur 42% të totalit, krahasuar me 45% që është aktualisht.

Edhe me grupin RE, “super koalicioni i madh” i tre grupeve të qendrës do të mbajë vetëm 54% të mandateve, krahasuar me 60% që është aktualisht.

Duke pasur parasysh nivelin mesatar të kohezionit të votimit brenda grupeve të Parlamentit Evropian (çdo grup nuk mund të garantojë gjithmonë që të gjithë deputetët e tij të ndjekin udhëzimet e votimit të grupit) 54% e vendeve mund të mos jenë të mjaftueshme për këto tre grupe për të siguruar një fitore.

Prandaj, ekuilibri majtas-djathtas në parlament do të zhvendoset në mënyrë dramatike në të djathtë.

Sipas modelit, koalicioni i majtë do të humbasë mandate, me 33% të totalit, krahasuar me 35% që është aktualisht.

Edhe nëse koalicioni i majtë do të arrinte të merrte mbështetjen e RE-së (kjo ndodhi për çështjet mjedisore dhe të drejtat sociale gjatë legjislaturës aktuale) do të merrte vetëm 45% të mandateve, krahasuar me 50% në parlamentin aktual.

Çfarë mund të ndodhë: implikimet e politikës mbi bazën çështje pas çështjeje

Ndryshimet në grupet dhe koalicionet politike do të kenë pasoja për agjendën politike të BE-së dhe drejtimin e legjislacionit të ardhshëm të BE-së.

Koalicionet për çështjet politike në Parlamentin Evropian priren të mos jenë rezultat i marrëveshjeve formale, ndërsa grupet politike vendosin se si të votojnë çdo çështje.

Megjithatë, modelet e votimit dhe madhësia e koalicioneve fituese në parlamentin aktual mund të përdoren për të parashikuar shkallën në të cilën politikat e BE-së mund të ndryshojnë me madhësinë e grupeve dhe balancat e pushtetit që priten pas zgjedhjeve të 2024-ës.

Bazuar në analizën e votave të regjistruara në Parlamentin Evropian të mbledhura nga VoteWatch, koalicione të ndryshme kanë pasur dhe kanë tendencë të dominojnë në fusha të ndryshme politikash në periudhën 2019-2024:

-Një koalicion i madh centrist (PPE + S&D, shpesh me RE) fitoi zakonisht për buxhetin, kontrollin buxhetor, kulturën dhe arsimin, çështjet ekonomike dhe monetare, punët e jashtme, tregun e brendshëm dhe mbrojtjen e konsumatorëve, çështjet ligjore, transportin dhe turizmin.

– Një koalicion qendër+majtas (S&D+KING+G/ALE+majtas) zakonisht ka më shumë incizim mbi liritë civile, drejtësinë dhe çështjet e brendshme, zhvillimin, punësimin dhe çështjet sociale, mjedisin, të drejtat e grave dhe barazinë gjinore.

– Një koalicion qendër+djathtas (EPP+RE+ECR, dhe nganjëherë ID) ka më shumë ndikim në bujqësi dhe zhvillimin rural, peshkim, industri dhe kërkime dhe tregtinë ndërkombëtare.

Hulumtimet sugjerojnë se në shumicën e këtyre fushave të politikave, këto koalicione dhe modele të suksesshme ka të ngjarë të vazhdojnë, të paktën në legjislaturën e ardhshme.

Një shembull

Lidhur me çështjet e jashtme, si mbështetja e BE-së për Ukrainën, shumica e Parlamentit të ardhshëm Evropian ka të ngjarë të mbështesë vazhdimin e llojit të ndihmës financiare, logjistike dhe ushtarake që shtetet perëndimore kanë miratuar për Kievin që nga shkurti 2022.

Megjithatë, do të ketë një numër më i madh deputetësh të cilët do të jenë më simpatikë ndaj Rusisë.

Prandaj, mbështetja për Ukrainën në pjesën tjetër të parlamentit mund të dobësohet pasi partitë kombëtare fillojnë t’i përgjigjen ndryshimit të pikëpamjeve të votuesve të tyre.

Marrë nga “La Stampa”, përshtatur për Albanian Post