Historia dy dekadash e miqësisë së Bashkimi Evropian me Ballkanin Perëndimor është leximi i duhur për “pakënaqësinë”.

Fillimisht nisën zhurmat dhe mendjemadhësia e qershorit 2003 kur liderët e BE-së dhe Ballkanit u takuan në Selanik për të përshëndetur gjoja një epokë të re të guximshme, duke deklaruar se “e ardhmja e Ballkanit është brenda BE-së”.

Më pas erdhën 20 vjet zhgënjime, angazhim të pakënaqur nga Brukseli, ambicie të ulëta dhe cinizëm të përgjithshëm nga të dyja palët.

“Nuk mund të them se gjërat janë më keq në rajon”, thotë një zyrtar veteran nga një nga gjashtë vendet aspirante të Ballkanit.

“Por ata janë në mënyrë dëshpëruese njësoj”.

Sllovenia dhe Kroacia arritën të hyjnë në BE në 2004 dhe 2013, por proceset e tyre të hyrjes ishin tashmë në proces.

Ballkani Perëndimor – Serbia, Kosova, Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut – kanë mbetur prej kohësh në harresë, secila me pengesat e veta të veçanta për politikën e ngarkuar dhe shpesh të diskutueshme.

Megjithatë, tani, pas një dekade në të cilën zgjerimi ka qenë një fjalë “e ndyrë” në Bruksel, është hapur një epokë potencialisht transformuese.

Zgjerimi është rikthyer në agjendën e BE-së.

Papritur, të gjithë në Bruksel po flasin për këtë.

Këtë herë nuk bëhet fjalë vetëm për “komplimente boshe”.

Ndryshimi i qëndrimit është pasoja e fundit e padëshiruar e pushtimit të Ukrainës nga Vladimir Putin.

Lidhja e Ukrainës më afër BE-së konsiderohet nga fuqitë e Evropës si një pjesë thelbësore e mbështetjes së saj kundër Rusisë.

Pranimi i saj do të kishte pasoja sizmike për BE-në, ekonomikisht dhe politikisht.

Franca, Holanda dhe anëtarët e tjerë kanë qenë prej kohësh të shqetësuara për thithjen e shteteve të reja përtej 27 anëtarëve aktualë – situata në Poloni dhe Hungari vetëm sa i ka përforcuar këto shqetësime.

Shumë në Bruksel shikojnë gjithashtu prapa dhe mendojnë se Bullgaria dhe Rumania nuk ishin vërtet gati për anëtarësim kur u bashkuan në 2007 në raundin e fundit të madh të zgjerimit.

Mbetet gjithashtu një kujdes në lidhje me implikimet afatgjata për BE-në.

Zyrtarët theksojnë se nëse – dhe kjo mbetet mjaft e madhe nëse – Ukraina në të vërtetë bashkohet me BE-në, qendra e gravitetit do të anonte në lindje dhe do të kishte efekte tronditëse për të gjithë, përfshirë edhe mbi buxhetin.

Polonia, për shembull, mund të bëhet nga një marrës neto në një kontribues neto.

Por tani parashikohet gjerësisht që Ukraina në kohën e duhur do të kalojë shtatë testet e reformës që u vendosën vitin e kaluar për të filluar negociatat e pranimit, duke përfshirë goditjen e korrupsionit.

Një zyrtar e krahason vrullin me një tren që po afrohet.

“Edhe më të kujdesshmit e pranojnë atë. Do të duhet shumë punë për reforma të brendshme për të rregulluar shtëpinë tonë”.

Pasiguritë e fushëbetejës sigurisht që komplikojnë kërkimin e Ukrainës.

Është e vështirë të shihet se si BE-ja mund të miratojë anëtarësimin nëse një pjesë e Ukrainës do të ishte në një “konflikt të ngrirë” – e lëre më nëse do të ishte ende nën bombardimet ruse – megjithëse ekziston precedenti i Qipros.

Por Ukraina dhe fqinji i saj i vogël Moldavia, aplikimi i së cilës është në të njëjtën fazë, po bëjnë presion të pamëshirshëm për të përmbushur kriteret, të vendosur për të shmangur pengesat e aspirantëve ballkanikë.

Agjitacioni i tyre – dhe sukseset në afrimin me BE-në – po hapin një mundësi për gjashtë shtetet ballkanike dhe një qasje plani për të ndjekur.

“Situata me Ukrainën ka krijuar një urgjencë dhe kuptim të ri se zgjerimi është i rëndësishëm”, thotë Milica Deleviç, drejtoreshë në Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim.

“Por tregon gjithashtu se rezultatet konkrete të prekshme kanë më shumë rëndësi se simbolika e hapave të vegjël”.

Brukseli është i vetëdijshëm se nëse nuk arrin të kujdeset për oborrin e tij ballkanik, Moska mund të inkurajohet të ndërhyjë atje nëpërmjet aleatit të saj historik, Serbisë.

Dhuna javën e kaluar në Kosovë ndërmjet shqiptarëve etnikë dhe demonstruesve nga minoriteti i saj serb, që çoi në lëndime të 30 paqeruajtësve, nënvizoi rreziqe të tilla.

Zyrtarët e BE pranojnë se është koha për një qasje të re.

“Ne duhet të jemi më të sinqertë dhe duhet të jemi më bujarë”, thotë njëri.

“Reformat janë të dhimbshme dhe pagesa nuk mjafton. Ballkani është i vogël dhe niveli i ambicieve të BE-së është jashtëzakonisht i ulët”, transmeton AP.

Nuk mungojnë arsyet për të vënë në pritje bandën ballkanike.

Kosova ende nuk është njohur nga disa shtete të BE-së.

Bosnja dhe Hercegovina është e përçarë nga ashpërsia nga lufta e viteve 1992-95.

Maqedonia e Veriut është bllokuar prej kohësh nga një ose një tjetër anëtar i BE-së, së fundmi Bullgaria.

Serbia, ndërsa në letër, me Malin e Zi, përpara në radhë, ushqen dyshime të thella për perëndimin.

Por është thjesht e mundur që pothuajse saktësisht 20 vjet pas Deklaratës së Selanikut, fjalët e saj të lulëzuara kanë filluar të nënkuptojnë diçka./Financial Times