Në fjalimin e tij në Asamblenë Federale, Presidenti rus Vladimir Putin njoftoi se Moska do të pezullojë pjesëmarrjen e saj në Traktatin për Reduktimin e Armëve Strategjike (START) që nga sot, 21 shkurt. Gazetarja Aleksandra Godfroa tha se ky është një informacion shumë i rëndësishëm sepse është një nga marrëveshjet e fundit bërthamore mes SHBA-së dhe Rusisë, e cila kufizon armët bërthamore që ato posedojnë.

START “i parë” u nënshkrua në vitin 1991, dhe më vonë u zëvendësua nga NEW START. Ish-presidenti amerikan Donald Trump vonoi rinovimin e kësaj marrëveshjeje dhe Godfroa shpjegon se kjo mund të jetë një nga arsyet e ndjenjës në Rusi se ata janë të kërcënuar.

Kur u zgjodh Joe Biden, marrëveshja u rinovua në minutën e fundit, transmeton Demokracia.com.

“Marrëveshja e reduktimit strategjik të armëve është një nga lidhjet e fundit midis Uashingtonit dhe Moskës dhe një nga më të rëndësishmet, që parandalon, kufizon dhe ndërlikon disi përdorimin e armëve bërthamore”, theksoi Godfroa.

Ajo vuri në dukje se gjatë gjithë fjalimit të Putinit, nënkuptohet se të gjithë të tjerët janë fajtorë për diçka dhe e nisi i pari.

“Putin tha se ai ka informacione se Uashingtoni po përgatitet të testojë armë bërthamore dhe ai urdhëroi agjencinë përkatëse ruse të përgatitet në mënyrë që nëse SHBA teston, edhe ata ta bëjnë këtë. Ai urdhëroi që sistemet strategjike të raketave të jenë në gatishmëri”, tha Godfora.

Duke folur për fjalimin e Putinit, ajo tha se nuk kishte indikacione në të për ndërprerjen e armiqësive në Ukrainë.

Çfarë është START?

Negociatat për Reduktimin e Armëve Strategjike ishin një seri negociatash ndërmjet përfaqësuesve diplomatikë të SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik, qëllimi i të cilave ishte arritja e një marrëveshjeje për reduktimin e armëve bërthamore të këtyre superfuqive. Dy raundet e para të negociatave u mbajtën në 1982/83 dhe 1985-1991. Rezultati i tyre ishte një marrëveshje e nënshkruar nga Mikhail Gorbachev dhe George Bush I.

BRSS mori përsipër të zvogëlojë numrin e kokave bërthamore nga 11,000 në 8,000 dhe SHBA nga 12,000 në 10,000. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, u arrit një marrëveshje shtesë sipas së cilës ish-anëtarët e BRSS, përveç Rusisë, ishin të detyruar të shkatërronin arsenalet bërthamore të gjetura në territorin e tyre ose t’ia dorëzonin Rusisë.

Më 3 janar 1993, Uashingtoni dhe Moska përfunduan një marrëveshje për kontrollin gjithëpërfshirës të armëve bërthamore – START II, ​​megjithëse kjo marrëveshje nuk hyri kurrë në fuqi. START II kërkonte çaktivizimin e të gjitha ICBM-ve me shumë koka luftarake. Për më tepër, SHBA dhe Rusia ranë dakord të reduktojnë kokat strategjike bërthamore në një maksimum prej 3,000 deri në 3,500 për çdo vend deri në vitin 2003.

Ndërsa interesi për çarmatimin bërthamor mbeti, pasoi Marrëveshja e Moskës e 2002, e cila kufizoi numrin e kokave bërthamore nga të dyja palët: nga 1700 në 2200. Në fund u lidh marrëveshja e re START, e cila hyri në fuqi në shkurt të vitit 2011 – dhe ka qenë zyrtarisht e vlefshme deri më sot.

Marrëveshja detyron të dyja vendet të reduktojnë kokat e tyre bërthamore në një maksimum prej 1,550 secila dhe numrin e transportuesve të raketave, të cilat përfshijnë sistemet ICBM, raketat nëndetëse dhe bombarduesit, në 800 copë për çdo vend. Secila palë mund të kryente inspektime në një vend tjetër.

Zgjatja e fundit e marrëveshjes edhe për pesë vite të tjera u nënshkrua nga Putin dhe Biden në vitin 2021, në mënyrë që marrëveshja të jetë e vlefshme deri në vitin 2026.

START i ri vlen edhe për luftën në Ukrainë

Në parim, lufta në Ukrainë nuk ka ndryshuar asgjë këtu. Në gusht 2022, Rusia pezulloi “përkohësisht” të drejtën e inspektimeve të arsenaleve të saj bërthamore për shkak të sanksioneve dhe ndalimit të fluturimit të avionëve rusë, gjë që e pengoi Rusinë të dërgonte inspektorët e saj në SHBA.

START i ri është e vetmja marrëveshje dypalëshe e mbetur për çarmatimin bërthamor midis SHBA-së dhe Rusisë. Në vitin 2019, Presidenti Donald Trump u tërhoq nga një pjesë e marrëveshjes për ndalimin e përdorimit të raketave me rreze të mesme veprimi me bazë tokësore dhe në vitin 2020 përfundoi “Marrëveshjen e Qiejve të Hapur”, e cila lejonte fluturimet e ndërsjella të zbulimit si një masë për ndërtimin e besimit. /Demokracia.com/