Nordikët janë shfaqur si një model për mbrojtjen e Evropës.

Për një kohë të gjatë, vendet nordike ishin më të njohura për përpjekjet e tyre për paqen dhe jetesën komode sesa militarizmin.

Nordikët janë shfaqur si një model për mbrojtjen e Evropës. Ata po udhëheqin përpjekjet për të rikthyer dekadat e tërheqjeve ushtarake për të kundërshtuar si agresionin rus ashtu edhe garancitë e pasigurta të sigurisë nga Shtëpia e Bardhë e Trump.

Katër vendet kryesore nordike janë ndër donatorët kryesorë të Evropës për ndihmën ushtarake për Ukrainën sipas popullsisë dhe kanë ndërmarrë hapa për të futur në një arkitekturë të re rajonale të sigurisë që është më pak e varur nga SHBA.

Çdo vend nordik do të luftonte për t’u përballur ushtarakisht me Rusinë i vetëm. Por të kombinuara, nordikët kanë një ekonomi sa ajo e Meksikës, dhe pothuajse të njëjtën madhësi me atë të Rusisë. Pas pranimit të Suedisë dhe Finlandës në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, ata kanë bashkuar disa nga forcat e tyre.

Suedia krenohet me një industri të avancuar të mbrojtjes që prodhon nëndetëse, tanke luftarake dhe avionë luftarakë supersonikë. Norvegjia posedon mbikqyrje detare dhe aftësi luftarake në Arktik.

Finlanda ka një nga ushtritë më të mëdha dhe forcat e artilerisë për frymë në Evropë. Dhe forcat speciale të Danimarkës kanë dekada përvojë duke u vendosur në disa nga pjesët më të rrezikshme të Afganistanit dhe Irakut për të luftuar luftërat amerikane. (Vendi i pestë nordik, Islanda, nuk ka ushtri të përhershme apo industri të mbrojtjes).

“Ju keni një grupim rajonal me potencial ekonomik dhe burimesh për të zhvilluar një bazë plotësisht të integruar mbrojtëse-industriale siç ka Gjermania, por me një perceptim krejtësisht të ndryshëm të kërcënimit dhe vullnet politik”,  tha Eric Ciaramella, bashkëpunëtor i lartë në programin Rusia dhe Euroazia në institutin Carnegie Endowment for International Peace dhe ish-analist i lartë i inteligjencës amerikane.

Stërvitjet e NATO-s zhvillohen në Harstad, Norvegjia veriore.

Nordikët ndajnë lidhje historike kulturore. Në mesjetë, vikingët skandinavë kolonizuan dhe plaçkitën në të gjithë Evropën, madje arritën në Amerikën e Veriut. Për shekuj më pas, vendet nordike zhvilluan luftëra të përgjakshme mes tyre, me fuqitë rajonale Danimarka dhe Suedia që luftonin për territor dhe ua prenë kokën fisnikëve të njëri-tjetrit në sheshet e qyteteve.

Më vonë, në një gjest më pajtues, Suedia lejoi që Çmimi Nobel për Paqe të jepej në Norvegji, edhe pasi të dy vendet shpërndanë bashkimin e tyre në 1905.

Tani, pikëpamja e përbashkët nordike e Rusisë si një kërcënim serioz i së ardhmes i ka tërhequr ato vende më pranë njëri-tjetrit se në çdo moment të historisë moderne. Një vlerësim i kohëve të fundit i inteligjencës daneze tha se Rusia mund të nisë një luftë të madhe kundër një ose më shumë vendeve evropiane të NATO-s brenda tre deri në pesë vjet, një pikëpamje që tingëllon më shumë me vendet baltike sesa kryeqytetet e tjera perëndimore.

“Vendet nordike kanë një politikë të unifikuar sigurie për herë të parë që nga Bashkimi Kalmar në vitet 1400”, tha Jens Stoltenberg, ish-sekretari i përgjithshëm i NATO-s, i cili tani është ministër i financave i Norvegjisë.

“Ata e kanë njohur rëndësinë e thellimit të bashkëpunimit të tyre ushtarak në një mënyrë që nuk e kemi parë për disa shekuj”.

Nordikët kanë kombinuar forcat e tyre ajrore, duke krijuar një Komandë të Përbashkët Ajrore Nordike në vitin 2023. Vitin e kaluar ata përcaktuan një vizion për mbrojtjen e përbashkët deri në vitin 2030 nën Kooperacionin e Mbrojtjes Nordike, ose Nordefco.

Sigurisht, nordikët po kompensojnë për dekada të çarmatimit pas përfundimit të Luftës së Ftohtë. Nevoja për t’u riarmatosur është rritur vetëm në mes të besimit të zbehur të Evropës në SHBA si një aleat i besueshëm nën Presidentin Trump.

Askund nuk ndihet më akut ky realizim sesa në Copenhagen, e cila është në vijën e parë të konfrontimit të Evropës me Trump, pasi ai kërcënoi të aneksonte Grenlandën, një territor danez. Mbrojtja e Danimarkës për ishullin Arktik, i cili është tre herë më i madh se Teksasi, mbështetet kryesisht në shtatë anije të vjetruara aq të zhveshur nga armët dhe sensorët, saqë mezi llogariten si anije luftarake, dhe rreth një duzinë ushtarësh elitarë.

Vendimi i Danimarkës në shkurt për të rritur shpenzimet ushtarake me 70% gjatë dy viteve të ardhshme – duke përfshirë Grenlandën – ishte “një shprehje paniku”, tha Peter Viggo Jakobsen, profesor i asociuar në Kolegjin Mbretëror Danez të Mbrojtjes.

“Danimarka është kundër kohës sepse ne kemi humbur besimin te amerikanët. Arsyeja që ne e kemi hedhur veten në bashkëpunimin nordik me një vrull të tillë është se ne nuk mund të mbrohemi. Dhe nëse NATO nuk mund ta bëjë këtë, nordikët janë një alternativë”, tha Jakobsen.

Zhvendosja e identitetit

Ndërsa thirrja e nordikëve për armë mund të bie ndesh me imazhin e tyre global, ajo ka qenë e gjatë.

Finlanda ka një nga forcat më të mëdha të armatosura në Evropë për frymë. Ai mund të mobilizojë 280 mijë trupa në javë, dhe gati një në gjashtë finlandez, ose rreth 900 mijë, janë rezervistë. Strehëzat nëntokësore në të gjithë vendin mund të strehojnë afërsisht pjesa e mbetur e popullsisë. Finlanda tani po mendon të tërhiqet nga Konventa e Otavës, e cila ndalon minat tokësore kundër personelit.

Suedia është një motor i inovacionit ushtarak. Avionët luftarakë JAS 39 Gripen, të projektuar për të operuar në pista të shkurtra dhe kundër avionëve rusë, morën pjesë në një mision mbikëqyrjeje të NATO-s për herë të parë në mars. Stridsvagn 122 i Suedisë është një nga tanket më të avancuara të betejës në botë dhe CV90 i tij është një nga mjetet më të mira luftarake të këmbësorisë.

Finlanda dhe Suedia kanë të dyja rekrutimin e detyrueshëm. Në Suedi, shërbimi ushtarak është neutral ndaj gjinisë dhe shumë selektiv, duke e bërë atë një ndjekje elitare. Ndërsa vendet e tjera evropiane luftojnë për të rritur gradat e tyre, forcat e armatosura të Suedisë largojnë mijëra të rinj çdo vit.

Norvegjia, e kritikuar prej kohësh për shpenzime të pamjaftueshme, pavarësisht se ishte në fondin më të madh të pasurisë sovrane në botë prej 1.5 trilion dollarësh, ndërsa përfitonte nga çmimet e energjisë të shtyra nga lufta në Ukrainë, kohët e fundit njoftoi një dyfishim të mbështetjes së saj për Kievin, në më shumë se 8 miliardë dollarë në 2025.

“Është një njohje që ne duhet të bëjmë më shumë për të mbështetur Ukrainën, por gjithashtu që ne kemi nevojë për një ndarje më të drejtë të barrës midis vendeve të NATO-s”, tha Stoltenberg.

Danimarka është bërë një nga zërat më të lartë që bën thirrje për riarmatim evropian. Kryeministrja daneze Mette Frederiksen tha në mars se ajo nuk do të përjashtonte mundësinë e strehimit të armëve bërthamore në tokën daneze, një ndryshim historik në qëndrim.

Pasi dhuroi të gjithë artilerinë e saj në Ukrainë, Copenhagen konceptoi një plan për të financuar kontratat midis qeverisë ukrainase dhe firmave të mbrojtjes të vendit me para të kufizuara për të prodhuar armë të përshtatura për nevojat e saj të ndryshimit të fushës së betejës – një qasje e quajtur “modeli danez”.

Mbështetja e vetë industrisë së mbrojtjes të Ukrainës është një mënyrë e qëndrueshme për të shtuar frenimin kundër Rusisë, ndërkohë që SHBA bllokon anëtarësimin e Ukrainës në NATO, tha Anna Wieslander, drejtoresha me qendër në Stokholm për Evropën Veriore në institutin e mendimit të Këshillit Atlantik.

“Lidhja e industrive tona të mbrojtjes së bashku është një sinjal shumë i fortë”, tha ajo.

Rrugët nordike mund të ndryshojnë në të ardhmen. Për shembull, ndërsa Danimarka dhe Suedia janë të gatshme të kontribuojnë me trupa në një forcë paqeruajtëse pas një armëpushimi në Ukrainë, Finlanda, me kufirin e saj prej 830 miljesh me Rusinë, ka të ngjarë të preferojë të mbajë ushtarë në shtëpi.

Tani për tani, një bllok i bashkuar nordik mund të shërbejë si model për grupe të tjera kombesh, si rreth Detit të Zi, tha Matti Pesu, studiues i lartë i Institutit Finlandez të Çështjeve Ndërkombëtare. Modeli mund të shërbejë gjithashtu si një politikë sigurimi për të ardhmen, nëse aleanca transatlantike shpërbëhet nën Trump, tha ai.

Marrë nga The Wall Street Journal, përshtatur për Albanian Post