Suksesi historik i së djathtës radikale në zgjedhjet e Parlamentit Evropian të fundjavës së kaluar mund të ketë ardhur si një tronditje, duke i nxjerrë nga ekuilibri dy nga qeveritë më të rëndësishme të bllokut.

Por, kjo nuk duhet të ishte shumë befasuese për këdo që i kushton vëmendje gjendjes plotë zemërim mes shumë të rinjve të kontinentit, të cilët jo vetëm kanë përqafuar pikëpamjet e vijës së ashpër kundër emigracionit, por duken më krenarë se kurrë për t’i transmetuar ato.

Merreni këtë si një provë: A një klip 14 sekondësh i filmuar në ishullin gjerman të pushimeve Sylt dhe i ngarkuar në platformën e mediave sociale X rreth dy javë para votimit. Në të, një grup i të rinjëve gjermanë të veshur me rroba të shtrenjta mund të shihen duke kënduar me zë të lartë “Ausländer Raus!” (“jashtë të huajt!”) mbi një ritëm të vallëzimit të euros ndërsa rrotullojnë gota të verës rose.

Grupi krejtësisht i bardhë, veshja e të cilit nuk do të ishte e pavend në pikat e tjera të festave evropiane si Biarritz i Francës ose Gotland i Suedisë, të gjithë e dinë saktësisht se kur duhet të jenë në harmoni me tekstet ksenofobike të vendosura mbi l’Amour Toujours, kënga që ndërroi epokat nga DJ Gigi D’Agostino. Në një moment në video, një nga pjesëmarrësit në festë aq shumë rrëmbhet nga kënga saqë improvizon mustaqet e Hitlerit me dy gishta, ndërsa me dorën tjetër të pavendosur hedh një përshëndetje “Seig Heil”.

Publikimi i videos shkaktoi bujë në Gjermani, një politikan që bëri thirrje që pjesëmarrësit e festës të sillen para drejtësisë për shkeljen e ligjeve të vendit për gjuhën e urrejtjes. Por forcat e shfaqura në video nuk u ndalën. Kur votuesit evropianë u drejtuan në qendrat e votimit më 9 qershor, partia e ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD) arriti performancën e saj më të mirë ndonjëherë, duke mposhtur Partinë Social Demokrate të kancelarit Olaf Scholz dhe duke dërguar valë tronditëse politike në vendin më të populluar të Evropës.

Një ndjenjë e ngjashme përplasjeje me kamxhik po valëvitet në të gjithë Francën, ku presidenti Emmanuel Macron ka thirrur zgjedhje të parakohshme pasi u mund nga partia e ekstremit të djathtë Rally National. Dhe në Bruksel, politik bërësit po përgatiten për një Parlament Evropian në të cilin një në katër ligjvënës i përket së djathtës radikale.

Ndërsa një kontinent i rrëmbyeshëm përpiqet të kuptojë atë që sapo e goditi, roli i votuesve të rinj si partiakët Sylt po vihet në fokus si një faktor i rëndësishëm. Në Gjermani, përqindja e të rinjve që votuan për AfD-në u rrit midis zgjedhjeve të fundit të Parlamentit Evropian në 2019 dhe këtij (duke u rritur me 11 përqind midis votuesve të moshës 24 dhe 30 vjeç). Në Francë, partia Rally National e Marine Le Pen mori rreth 30 për qind të votave të të rinjve në shkallë kombëtare – një rritje prej 10 pikësh krahasuar me vitin 2019.

Që shtron pyetjen: Pse kaq shumë nga Gjenerata -Z e Evropës dhe milenialët më të rinj – prindërit dhe gjyshërit e të cilëve përkrahën politikën e majtë, duke sjellë revolucionin seksual në vitet 1960 – po përqafojnë antitezën e idealeve të pleqve të tyre? Dhe çfarëdo që ndodhi me stigmën apo turpin që dikur rrethonte qëndrimet haptazi raciste dhe ksenofobike si ato të shfaqura në videon e Sylt?

Përgjigja është një grumbull faktorësh që variojnë nga kriza e kostos së jetesës në Evropë deri te izolimi që shumë të rinj pësuan gjatë viteve të bllokimit të COVID deri në një reagim të vonuar pas krizës së migrimit të bllokut të vitit 2015, kur afro dy milionë migrantë erdhën në bllok. Por ka edhe faktorë më të paprekshëm, të lidhur me faktin se shumë të rinj e përjetojnë politikën vetëm nëpërmjet platformave të mediave sociale si X dhe TikTok, ku përmbajtja e së djathtës ekstreme që lavdëron teorinë e “Zhvendosjes së Madhe” dhe lidh emigracionin me dhunën është e pakontrolluar.

Pse votuesit e rinj u kthyen djathtas?

Mathieu Gallard, drejtor hulumtues në firmën e sondazheve Ipsos, thotë se partitë e krahut të majtë – domethënë partia e ekstremit të majtë France Unboëed – mbeten forca politike dominuese midis të rinjve të moshës 18 dhe 24 vjeç në Francë. Por ai pranoi se mbështetja për Rally national ishte rritur në qiell për të njëjtën grupmoshë gjatë pesë viteve të fundit. “Ka një pjesë të të rinjve që janë armiqësorë ndaj emigracionit dhe që votojnë për këto çështje,” tha ai.

Fakti që presidenti i Rally National është tani Jordan Bardella, një 28-vjeçar që flet pa probleme në shtëpi në TikTok, ndihmon për të shpjeguar rritjen e mbështetjes së të rinjve. Në një video të postuar në platformë një javë përpara zgjedhjeve të Parlamentit Evropian, Bardella u bën thirrje kryesisht votuesve të rinj, duke u kërkuar atyre që të mobilizojnë “prindërit”, “miqtë dhe të dashurit” e tyre për të dalë “në një numër të madh” në një tubim parazgjedhor. Në një video tjetër të postuar përpara se Bardella të dilte në skenë për një tubim politik, ai rrëfen se vendosi të vishte xhinse sepse “nuk mund të shqetësohej të hekuroste” kostumin e tij – një moment i dukshëm “unë jam ashtu si ti” që duket se rezonoi me komentuesit.

Rinia e Bardella-s dhe mprehtësia mediave sociale nuk janë faktorët e vetëm në suksesin e tij, tha Gallard: “Rinia e tij, prania e tij në mediat sociale, zgjerojnë disi elektoratin… por nuk është faktori kryesor. Faktorët kryesorë janë mospopullariteti i ekzekutivit [të udhëhequr nga Macron] dhe rëndësia e emigracionit në fushatë”. Në të vërtetë, figurat e së djathtës ekstreme në Holandë, Gjermani, Itali dhe Austri nuk janë tamam zogj pranveror, megjithatë ata gjithashtu u bëjnë thirrje votuesve të rinj me një formulë të ngjashme të doomerizmit anti-BE, anti-imigrues dhe anti-elitar që pikturon udhëheqësit e vendit të tyre si të korruptuar dhe të shkëputur.

Për Yanis Ouadah, i cili u bashkua me Mitingun Kombëtar në 2021 dhe tani është një përfaqësues i partisë lokale në Francën jugperëndimore, mesazhi i partisë kundër emigracionit dhe i ashpër ndaj krimit rezonon me studentët që kanë frikë se po konkurrojnë me emigrantët e fundit për qasje në strehim dhe përfitime të tjera. “Kur shihni se francezët nuk mund të gjejnë strehim në vendin e tyre, por të huajt munden, ne po kërkojmë një prioritet kombëtar [në aksesin në strehim], diçka me të cilën pajtohen gjithnjë e më shumë të rinj,” tha ai për POLITICO para zgjedhjeve..

Në Holandë, dy studentë që hodhën votat e tyre për herë të parë për politikanin anti-islam, Geert Wilders nëntorin e kaluar, goditën një akord të ngjashëm kur u pyetën të shpjegonin zgjedhjen e tyre. “Unë nuk jam aspak kundër refugjatëve,” tha një student 20-vjeçar në Roterdam i quajtur Chess van Leeuwen. “Por nëse bëhet shumë, në kohë krize, duhet të mendojmë për veten tonë.” Pavarësisht se çfarë tjetër përfaqëson Wilders, “Holanda është e para për të,” shtoi ai.

Ouadah, i cili shpreson të bëhet oficer policie, e lidhi gjithashtu zgjedhjen e tij politike me perceptimin e tij se kriminaliteti është përhapur në Francë. “Ne nuk mund të dalim më të sigurt,” tha ai. “Shikoni numrin e sulmeve me thikë që po ndodhin. Ne kemi një qeveri që qartësisht nuk kujdeset për francezët.” Oudah përmendi gjithashtu atë që ai e quajti “ekstremizëm” të shfaqur gjatë protestave pro-palestineze në muajt e fundit si një faktor që ndihmon Tubimin Kombëtar.

Një tjetër faktor i përmendur shpesh: COVID dhe bllokimet që kufizuan të rinjtë në një kohë kur shumë prej tyre duhej të linin shtëpitë e tyre për të filluar universitetin. Urdhrat e bllokimit që u dhanë nga liderët në të gjithë Evropën brenda pak javësh në vitin 2020 ndihmuan të çimentonin idenë se elitat politike ishin të dorës së lartë dhe të izoluara nga efektet e politikave të tyre. Ankesa të tilla janë rrënjosur thellë në mesin e votuesve të krahut të djathtë në shumë vende evropiane.

Pastaj është tema e këngës e kapur në video në Sylt. Gati një dekadë pasi blloku hapi dyert e tij për një numër rekord refugjatësh që ikin nga lufta në Siri, migrimi pa dokumente në kontinent ka rënë ndjeshëm edhe nëse migrimi legal mbetet i ngritur. Megjithatë, imigracioni mbetet problemi numër një për votuesit e krahut të djathtë, i ndërthurur siç është me frikën e një “Zhvendosje të madhe” të evropianëve të bardhë nga emigrantë me lëkurë të errët, kryesisht myslimanë nga jashtë bllokut – një term i shpikur nga intelektuali francez Renaud Camus, i cili tani përshkon “meme-o-sferën” e krahut të djathtë

Vala e ekstremit të djathtë është këtu për të qëndruar

Në shumë mënyra, rritja e mbështetjes së të rinjve është e shkëputur nga realiteti. Pasi arriti një nivel më të lartë prej më shumë se 10 për qind në tetor 2022, norma e inflacionit në Evropë tani është kthyer në 2 për qind. E njëjta gjë vlen edhe për papunësinë, e cila, me 6 përqind mesatarisht në të gjithë BE-në sipas Eurostat-it, është shumë më poshtë se shkalla mesatare e papunësisë prej 12.2 përqind e arritur në 2013.

Me fjalë të tjera, mbi ekonominë, migrimin dhe efektet e pandemisë, Evropa tashmë ka përballuar më të keqen e stuhisë. Por efektet e vazhdueshme të këtyre konvulsioneve po i japin formë politikës sot, dhe ndoshta për shumë vite në vijim.

Sfida me të cilën përballen elitat e Evropës sot është përmasimi i pasojave të zhvendosjes djathtas të udhëhequr nga të rinjtë e bllokut. Në Francë, brezi Bardella do të kthehet në kutitë e votimit për të votuar në një parlament të ri kombëtar gjatë zgjedhjeve me dy raunde më 30 qershor dhe 7 korrik. Zgjedhjet e parakohshme, të thirrura nga Macron, do të tregojnë nëse performanca tronditëse e Tubimit Kombëtar do të zgjasë E diela ishte një shpërthim i votimit të protestës ose një ndryshim sizmik në politikën e vendit që do të çimentojë partinë e ekstremit të djathtë si një forcë politike udhëheqëse.

Ndërsa anketuesit thonë se votuesit nuk kanë gjasa të vendosin Bardella-n si kryeministrin më të ri të vendit të tij, Tubimi Kombëtar mund të zgjerojë numrin e vendeve në Asamblenë Kombëtare, duke i hapur rrugën një përpjekjeje tjetër qoftë nga Le Pen, qoftë nga vetë Bardella për të fituar presidencë në 2027.

Duke çuar në zgjedhje, performanca e ekstremit të djathtë tashmë po trondit peizazhin politik të vendit. Eric Ciotti, lideri i partisë konservatore Les Républicains, theu një tabu të kahershme duke njoftuar se do të kërkonte aleanca lokale me Tubimin Kombëtar – vetëm për t’u denoncuar nga disa prej peshave të rënda të partisë së tij.

Në Gjermani, performanca e zymtë e tre partive në koalicionin qeverisës të Olaf Scholz nuk ka shkaktuar zgjedhje të parakohshme, por ajo mund të ketë nënshkruar dënimin me vdekje të qeverisë. Ndërsa kancelari ka përjashtuar thirrjen e zgjedhjeve, ai mund të përballet me një votë besimi që mund të çojë në zëvendësimin e tij, ndoshta pa zgjedhje. Nëse Scholz largohet, udhëheqësi i ardhshëm më i mundshëm i vendit do të ishte Friedrich Merz, një anëtar konservator i Unionit Kristian Demokrat, partia e të cilit fitoi më shumë vota në zgjedhjet e 9 qershorit.

Cilat do qofshin kthesat që do të sjellin javët dhe muajt e ardhshëm, votuesit e rinj të ekstremit të djathtë do të formësojnë politikën evropiane për vitet, nëse jo dekadat e ardhshme. Besnikëria politike e krijuar në moshë madhore ka tendencë të zgjasë gjatë gjithë jetës.

Brezi i “të huajve jashtë” të Evropës mund të ketë ardhur në një rritje; nuk ka gjasa të zbehet së shpejti.