Fillimisht i prezantuar nga von der Leyen gjatë Samitit të Tiranës në tetor, plani përfshin disa pika.

Konkretisht: Përshpejtimin e integrimit të Ballkanit Perëndimor në tregun e përbashkët të BE-së, krijimin e një tregu të unifikuar rajonal për Ballkanin Perëndimor dhe mbështetjen e reformave strukturore dhe investimeve nëpërmjet një alokimi të ri

Bëhet fjalë për një fond prej 6 miliardë eurosh.

Alokimi financiar do të përfshinte 2 miliardë euro grante dhe 4 miliardë euro kredi.

Plani u njoftua në një kohë kur ka një theks të ri te zgjerimi i shkaktuar nga pushtimi rus i Ukrainës në shkurt 2022.

Pas vitesh gjatë të cilave entuziazmi për zgjerim u ndez, duke çuar në humbjen e shpresës midis vendeve të Ballkanit Perëndimor, pati një konsensus i ri në BE për nevojën për të përqafuar vendet në jug dhe në lindje të bllokut.

Kjo çoi në pranimin e Bosnje-Hercegovinës, Moldavisë dhe Ukrainës si vende kandidate, dhe në dorëzimin e shumëpritur për fillimin e bisedimeve të pranimit për Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.

Von der Leyen tha kur shpalli planin se objektivi kryesor i tij është ngushtimi i hendekut midis BE-së dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor.

Aktualisht, ka një pabarazi të konsiderueshme midis ekonomive të Ballkanit Perëndimor, të cilat janë në 35% të PBB-së mesatare të BE-së për frymë (në bazë PPP).

Sipas presidentit të Komisionit Evropian, plani ka potencialin për të dyfishuar madhësinë e ekonomive të Ballkanit Perëndimor në dekadën e ardhshme.

Megjithatë, siç u trajtua në panelin e “Bruegel-it”, ai ka ngritur një sërë pyetjesh të tilla si si mund të përfitojnë nga plani vendet e Ballkanit Perëndimor, të gjitha vendet kandidate ose kandidatët aspirantë?

A do të ofrojë motivim për ndryshimet sfiduese strukturore dhe, në fund të fundit, a mund të përshpejtojë procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian?

Siç është përshkruar nga Bernhard Windisch, kreu i njësisë së Komisionit Evropian për instrumentet e financimit në fqinjësinë e BE-së, plani mbështetet në katër shtylla: integrimi progresiv në tregun e përbashkët të BE-së; integrimi në tregun e përbashkët rajonal; reforma më të shpejta; dhe rritje të ndihmës financiare.

Katër shtyllat, theksoi ai, nuk janë të pavarura nga njëra-tjetra.

“Të bëhesh anëtar i tregut të vetëm është pak a shumë të bëhesh anëtar i BE-së”, tha Windisch në diskutimin me titull “Si duhet të shfrytëzojnë vendet e Ballkanit Perëndimor mundësinë e planit të ri të rritjes së BE-së?”

“Ne po shohim se si mund të sjellim tashmë përfitime të caktuara të pranimit në gjendjen aktuale … kjo është logjika që qëndron në themel të të gjithë planit”, shtoi Windish.

Ai vuri në dukje nxitjen e rëndësishme të qasjes në tregun e vetëm, duke i thënë panelit se “në të kaluarën, zgjerimet kanë treguar se ky është një shtytës kryesor i rritjes për përfitimet pas anëtarësimit”.

Matteo Bonomi, bashkëpunëtor i lartë në “Istituto Affari Internazionali”, tha se plani ishte i mirëpritur sepse për herë të parë fokusi është vënë në hendekun e konvergjencës dhe zhvillimin ekonomik. Megjithatë, shtoi ai, “siç kemi dëgjuar, plani ka disa kufizime të qarta”.

Nga ana tjetër, Krisela Haçkaj, drejtore ekzekutive e Institutit për Bashkëpunim dhe Zhvillim në Shqipëri, vuri në dukje se njerëzit në Ballkanin Perëndimor kanë humbur pak durimin e tyre me procesin e anëtarësimit, duke vënë në dukje, për shembull, rritjen e emigracionit gjatë dekadës së fundit.

“Ne mirëpresim planin e ri të rritjes si një hap drejt njohjes së hendekut midis Ballkanit Perëndimor dhe BE-së dhe një hap të parë drejt reformimit të zgjerimit”, tha ajo.

Megjithatë, shtoi ajo, kjo duhet të shkojë paralelisht me reformimin e politikës së zgjerimit.

Përveç kësaj, sipas saj, zarfi i propozuar me planin e rritjes nuk është i mjaftueshëm për të mbyllur hendekun me anëtarët e BE-së.

“Kjo nuk është konvergjenca e vërtetë që ne shpresonim”, përfundoi ajo.

Branimir Jovanoviç, ekonomist dhe ekspert i vendit për Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë në Institutin e Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare (wiiw), bëri pika të ngjashme.

“Plani i ri është një ndryshim, por jo në një drejtim të mirë”, tha ai, duke treguar gjithashtu përmasat e vogla të paketës, e cila me 6 miliardë euro është e zbehtë nga Plani i mëparshëm Ekonomik dhe Investues prej 30 miliardë eurosh për Ballkanin Perëndimor.

Plani i mëparshëm “ishte pesë herë më i madh dhe ne e dimë se nuk ka arritur asgjë thelbësore, kështu që pse duhet të presim që plani i ri i rritjes të arrijë diçka?”, tha Jovanoviç duke theksuar se 2 miliardë euro janë vetëm 0.3% e PBB-së së kombinuar të rajonit.

“Si mund të presim që plani i ri të sjellë ndryshime thelbësore kur ai është kaq i vogël?”

Për më tepër, ndërsa Jovanoviç tha se qasja në tregun e përbashkët për vendet e Ballkanit Perëndimor është një ide e mirë, “kur shikoni në detaje, nuk ka asgjë thelbësore”.

Ai argumentoi se problemet kryesore me të cilat përballen kompanitë e Ballkanit Perëndimor me qasjennë tregun e vetëm do të jenë ende aty, përkatësisht barrierat jotarifore.

Për t’i trajtuar këto, nevojitet mbështetje teknike dhe ndoshta financiare.

Plani vjen në atë që Windish theksoi se ishte një dritare mundësie për rajonin, pas pushtimit të Ukrainës, por përpara zgjedhjeve të Parlamentit Evropian dhe votimeve në disa vende anëtare të BE-së të planifikuara për vitin e ardhshëm.

Megjithatë, shumica e panelistëve të “Bruegel” besonin se pavarësisht sinjalit pozitiv, shumat e përfshira nuk ishin të mjaftueshme për të bërë një hap të vërtetë drejt konvergjencës.

Marrë nga “bne IntelliNews”, përshtatur për Albanian Post