Shkruan Tony Barbar

Lufta në Ukrainë është psikologjike dhe politike po aq sa edhe ushtarake në natyrë, siç tregoi Volodymyr Zelensky kur parashikoi se “grabitqarët” në qarqet sunduese të Rusisë një ditë do ta vrisnin Vladimir Putinin.

Pa dyshim, presidenti ukrainas nuk do të derdhte lot nëse Putini do t’i dorëzohej një fati si të Jul Cezarit, i gjykuar si diktator dhe i goditur me thikë për vdekje në Eid Mar nga anëtarët e Senatit Romak. Sidoqoftë, Zelensky nuk përmendi asnjë provë në mbështetje të parashikimit të tij dhe qëllimi i tij kryesor për ta bërë atë me sa duket ishte të nxiste përpjekjet e luftës të Ukrainës duke mbjellë më shumë fara dyshimi në tokën paranojake të politikës së pushtetit të Kremlinit.

Pyetja se kush mund ta zëvendësojë përfundimisht Putinin, dhe politikat që mund të ndjekë një regjim i ri, është gjithsesi një çështje për të cilën po mendojnë pak qeveritë perëndimore dhe specialistët për Rusinë. Putini ka konfirmuar se zgjedhjet presidenciale të Rusisë do të zhvillohen vitin e ardhshëm, një garë në të cilën – nëse kandidon – ai është i sigurt për fitoren. Një mandat tjetër gjashtëvjeçar do ta zgjaste sundimin e tij në 30 vjet, më i gjatë se mbretërimi i Jozef Stalinit në 1924-1953.

Megjithatë, Putini mbushi 70 vjeç në tetor. Sa më gjatë të qëndrojë ai në detyrë, aq më e madhe lind pyetja e trashëgimisë. Për të kuptuar se si mund të duket një Rusi pas Putinit, merrni parasysh Serbinë pas sundimit të tiranit Sllobodan Millosheviq. Ai ra nga pushteti në vitin 2000 pasi nxiti luftëra në ish-Jugosllavi, siç ka bërë Putini në ish-republikat sovjetike si Gjeorgjia dhe Ukraina.

Ankesa të ngjashme mbërthyen Millosheviqin dhe Putinin: kolapsi i një shteti shumëkombësh në të cilin një kombësi – serbët në Jugosllavi dhe rusët në BRSS – kishin mbajtur mbizotërimin; statusi i pakicave etnike serbe dhe ruse në shtetet e reja të pavarura; dhe vendosmërinë për të kontrolluar një territor në veçanti – Kosovën në rastin e Serbisë dhe Krimenë për Rusinë – që mishëronte identitetin kombëtar dhe krenarinë historike.

Millosheviqi vdiq në vitin 2006 ndërsa po gjykohej për krime të dyshuara lufte. Gjykata Ndërkombëtare Penale lëshoi një urdhër-arresti për Putinin muajin e kaluar në lidhje me largimet me forcë të fëmijëve nga Ukraina.

Serbia pas Millosheviqit nuk ishte më një shtet luftarak e hiper-nacionalist. Por ajo evoluoi në një demokraci me të meta dhe mbeti në kundërshtim me perëndimin, veçanërisht në lidhje me Kosovën dhe një politikë të jashtme që përfshin marrëdhënie të ngrohta me Rusinë dhe Kinën. Jeta publike nën Aleksandar Vuçiqin, i cili ka mbajtur detyrën që nga viti 2014 si kryeministër dhe tani president, karakterizohet nga përqendrimi i pushtetit, patronazhi dhe ndikimi mediatik në partinë e tij Progresive Serbe.

Kushte të ngjashme mund të shfaqen në një Rusi pas Putinit. Asnjë udhëheqës i ardhshëm i Kremlinit nuk duket se do të heqë dorë nga pretendimi i Moskës për Krimenë, pavarësisht nga rezultati i luftës në Ukrainë. Një fuqi shumë më e madhe se Serbia, Rusia sigurisht që nuk do ta përshtatë politikën e saj të jashtme për t’iu përshtatur perëndimit. Brenda, grupi qeverisës do të sigurojë që zgjedhjet mbarëkombëtare ta mbajnë atë gjithmonë në pushtet, edhe nëse votimi bëhet më pak se një ritual i orkestruar sesa nën Putinin dhe më shumë një garë e menaxhuar me kujdes, si gjatë Boris Yeltsinit, paraardhësit të tij.

Ashtu si në Serbi, as në Rusi, në të ardhmen e afërt nuk është i mundur kthimi drejt demokracisë liberale të stilit perëndimor. I vetmi kryeministër i Serbisë pas Millosheviqit që përqafoi këto vlera ishte Zoran Gjingjiqi. Ai u vra në vitin 2003. Një politikan i rrallë i shquar që, në përgjithësi, i përkrahu ata në Rusinë e Putinit ishte Boris Nemtsov. Ai u qëllua për vdekje pranë Kremlinit në vitin 2015.

Në fakt, një tipar i politikës serbe pas Millosheviqit ka qenë ekzistenca e një opozite ultranacionaliste. Ajo e mban elitën qeverisëse në roje, duke e bërë njohjen zyrtare të pavarësisë së Kosovës pothuajse të paimagjinueshme – edhe nëse Vuçiqi ndihej i prirur të shkonte drejt asaj rruge, gjë që është e dyshimtë. Vuçiqi e filloi karrierën e tij politike nën krahun e Vojislav Sheshelit, një avokues ekstrem nacionalist i një shteti të Serbisë së Madhe, i dënuar nga një gjykatë ndërkombëtare në vitin 2018 për krime të kohës së luftës.

Ekziston gjithashtu një tendencë ultranacionaliste në politikën ruse, dikur shumë e padisiplinuar për shijen e Putinit, por tani me një zë më të lartë për shkak të luftës në Ukrainë. Në masën që elementët në qarqet e fuqishme ushtarake dhe të shërbimit të sigurisë simpatizojnë këtë pikëpamje, duket e sigurt se do të luajë njëfarë roli në vendosjen e tonit të politikës së ardhshme ruse.

Mund vetëm të spekulojmë se kush do ta pasojë Putinin. Megjithatë, për të gjykuar nga përvoja e Serbisë, edhe fundi i autoritarizmit të Putinit dhe lufta në Ukrainë nuk do të sjellë as demokraci të vërtetë në Rusi dhe as marrëdhënie të qetë me perëndimin. /Klankosova.tv

Tony Barber është redaktor evropian i komenteve të “Financial Times”. Ai është një ish-korrespondent në Austri, Belgjikë, Gjermani, Itali, Poloni, ish-Bashkimin Sovjetik, SHBA dhe ish-Jugosllavi.