Ashtu si pandemia shkaktoi mungesë të ushqimeve bazë, edhe pushtimi rus i Ukrainës ndërpreu furnizimet ushqimore me rëndësi strategjike, duke rritur çmimet e produkteve ushqimore bazë si vaji ushqimor në supermarketet në mbarë botën.
Para luftës, Ukraina ishte eksportuesi më i madh në botë i vajit të lulediellit. Konflikti tani ka paralizuar të korrat dhe ka lënë shumë vende me furnizime të kufizuara të vajit ushqimor dhe çmime në rritje, duke përkeqësuar krizën ushqimore në Afrikën Lindore dhe duke çuar në kufizime në eksportet në Indonezi.
“Zinxhirët e furnizimit, tashmë të ndërprerë nga COVID-19, janë ndërlikuar nga lufta në Ukrainë pasi shkakton mungesë të vajit të lulediellit dhe rrit çmimin e vajrave zëvendësues,” tha Kate Halliwell, shefe shkencore e Federatës së Ushqimit dhe Pijeve, sektori më i madh i prodhimit në Britani.
“Prodhuesit po bëjnë gjithçka që munden për të ulur kostot, por disa në mënyrë të pashmangshme do të duhet t’u kalojnë konsumatorëve,” shton ajo.
Zinxhirët e supermarketeve në Spanjë, Greqi, Turqi, Belgjikë dhe vende të tjera që kanë kufizuar blerjen e vajit ushqimor e përshkruajnë masën si një masë paraprake për shkak të rritjes së kërkesës.
Në Tesco, një zinxhir i madh britanik, klientët mund të blejnë deri në tri shishe vaj ushqimor, “në mënyrë që të gjithë të mund të marrin atë që i nevojiten”, sipas një fletëpalosje të postuar në raft.
Pushtimi rus shkatërroi qytetet, shtëpitë, spitalet dhe shkollat e Ukrainës, por edhe bujqësinë, duke parandaluar të korrat dhe duke shkatërruar të korrat në rajonin e njohur si “hambari i Evropës”.
Mbjellja, prodhimi dhe tregtia kanë rënë dhe çmimet e mallrave janë rritur ndjeshëm, tha Organizata Botërore e Tregtisë këtë muaj. Agjencia e Ushqimit e Kombeve të Bashkuara ka raportuar një rritje të mprehtë të çmimit të vajrave bimore të prekur nga lufta dhe thatësira e zgjatur në vende si Brazili dhe Argjentina.
Pronarët e kompanive të përpunimit në Britani hezitojnë t’ua kalojnë kostot klientëve, duke garuar për të gjetur vajra alternative me rritjen e çmimeve. Agjencia Britanike e Standardeve të Ushqimit muajin e kaluar raportoi se prodhuesit po zëvendësojnë vajin e lulediellit me vaj rrepe në një shkallë të tillë që disa nuk kanë arritur të ndryshojnë etiketat e tyre.
Kjo bëri që Emily Miles, drejtoresha ekzekutive e Agjencisë së Standardeve të Ushqimit, e cila mbulon Anglinë, Uellsin dhe Irlandën e Veriut, të lëshonte një njoftim qetësues për konsumatorët se rreziku i alergjisë ndaj vajit të rrepës është ‘shumë i ulët’.
“Kompanitë e ushqimit po raportojnë se rezervat e vajit të lulediellit në Britani të Madhe ka të ngjarë të mbarojnë brenda disa javësh dhe disa kompani tashmë janë në telashe serioze”, tha agjencia në një deklaratë.
Kompanitë janë përpjekur gjithashtu të përshtaten me atë që është në dispozicion, duke riformuluar recetat me vaj palme ose sojë.
Edhe vendet e tjera po përballen me probleme të furnizimit. Tregjet kryesore të eksportit të Ukrainës vitin e kaluar përfshinin Indinë, Kinën, Lindjen e Mesme dhe Afrikën Veriore, dhe BE-në, sipas Departamentit të Bujqësisë të SHBA-së.
Rema 1000, një zinxhir supermarketesh norvegjeze, po shqyrton një rikthim në shitjen e vajit të palmës, të cilin e kishte ndaluar më parë për arsye mjedisore, dhe filiali i tij danez ka kufizuar blerjet në tri shishe vaj.
Por kjo qasje mund të përkeqësohet nga ndalimi i Indonezisë për eksportet e vajit të palmës, mungesat globale të shkaktuara nga moti dhe tensionet e tregut për shkak të luftës, tha një grup analistësh të industrisë Oil World në një raport.
