Lajme
Lufta e Gazës është një kërcënim strategjik për fqinjët arabë të Izraelit dhe një ‘ngjarje humanitare’ për shtetet e Gjirit
Demokracia
11:10 | 09 Dhjetor 2023

Share:

Vladimir Putin di si të bëjë një hyrje. Katër avionët luftarakë SU-135 që shoqëruan aeroplanin presidencial të mërkurën, gjatë gjithë rrugës nga Moska në Riad dhe prej andej në Abu Dhabi; përshëndetja me 21 armë, e gjuajtur nga topat e Emirateve, roja shumëngjyrëshe e nderit në hyrje të pallatit dhe shtrëngimi i fortë i duarve me Mohammed Bin Salman, Princin e Kurorës Saudite dhe me Mohammed Bin Zayed, kreun e Emirateve të Bashkuara Arabe, i mbushën mediat në shtetet e Gjirit, ku titujt konkurruan me sukses me raportet për luftën në Gaza.

Ndërsa Gaza kap shumicën e titujve, komenteve dhe videoklipeve, ajo nuk është gjithçka dhe fundi.

Palestinezët gjithashtu kanë pushuar së pyeturi, dhe jo për herë të parë, se ku janë liderët arabë dhe “ku është bota përballë fatkeqësisë që na mundon”.

Kontributi kryesor i disa vendeve arabe dhe islamike konsiston në dërgimin e autokolonave ushqimore, mjekësore dhe spitaleve fushore në Gaza. Ata madje kanë mbajtur dy takime speciale të samitit për të diskutuar ngjarjet në Rripin e Gazës. Jordania dhe Turqia kanë tërhequr ambasadorët e tyre në Izrael, por asnjë vend arab që ka nënshkruar një traktat paqeje me Izraelin nuk i ka ndërprerë marrëdhëniet me Izraelin.

Vendet arabe po zbulojnë sërish se në konfliktet rajonale, qoftë edhe ato që kanë të bëjnë me sigurinë e tyre kombëtare apo edhe stabilitetin e tyre, aftësia e tyre për të ndikuar në zhvillimin e ngjarjeve është e kufizuar.

Qasja e shteteve rajonale ndaj luftës në Rripin e Gazës mund të ndahet në dy kategori themelore. Sipas një koncepti, lufta përbën një kërcënim strategjik që kërcënon drejtpërdrejt sigurinë e tyre. Sipas të dytit, lufta në Gaza është një “ngjarje humanitare”, me politika të formuara në përputhje me rrethanat.

Egjipti, për shembull, e sheh veten si vendin më të kërcënuar arab për shkak të rrezikut që qindra mijëra banorë të Gazës do të pushtojnë territorin e tij. Në qëndrimin e saj të prerë, sipas të cilit nuk do të lejojë asnjë refugjat palestinez të kalojë kufirin e saj (përveç disa rasteve humanitare), ajo ka vendosur një kufi të qartë për angazhimet e saj ndaj popullit të Gazës.

Këtë javë, një delegacion special i kryesuar nga Ghassan Aliyan, kreu i Koordinatorit të Aktiviteteve Qeveritare të Izraelit në Territoret e Pushtuara dhe një përfaqësues i Mossad, shkoi në Egjipt për të provuar dhe zbutur frikën e Kajros se Izraeli synon të shtyjë palestinezët në territorin e tij dhe e bind atë se raportet për planet për transferimin e palestinezëve në Egjipt janë të pabaza.

Egjipti mund t’i ketë blerë këto shpjegime, por nuk është i bindur se Izraeli mund ose dëshiron të parandalojë një grumbullim spontan të Gazanëve në shkretëtirën e Sinait. Vetëm për të qenë i sigurt, Egjipti ka përforcuar mbrojtjen e tij përgjatë kufirit të tij me Rripin e Gazës.

Egjipti kontrollon pikën kufitare Rafah, i vetmi portal i disponueshëm pasi të gjitha pikat kufitare në Izrael u mbyllën. Këtu hyjnë autokolonat e ndihmave në Rripin e Gazës.

Në praktikë, Egjipti mund ta hapë gjerësisht këtë vendkalim dhe të lejojë kalimin e një numri të pakufizuar kamionësh, duke paraqitur kështu një dilemë serioze për Izraelin.

Por një veprim i tillë mund ta tërheqë Egjiptin në një konflikt jo vetëm me Izraelin, por me SHBA-në, duke dëmtuar kështu interesa të tjera strategjike që janë të rëndësishme për të jo më pak se situata e rëndë e popullsisë së Gazës.

Të dielën nisin zgjedhjet tre-ditore për presidentin e Egjiptit. Nuk ka nevojë të shqyrtohen thellësisht sondazhet e opinionit publik apo të analizohen skenarët e mundshëm.

Al-Sissi do të jetë presidenti i ardhshëm i Egjiptit, të paktën deri në vitin 2030. Tre pretendentët e tjerë mund të grumbullojnë disa pikë përqindjeje, më së shumti duke shërbyer si një mantel për maskën demokratike të zgjedhjeve.

Por problemi kryesor i Al-Sissit nuk qëndron në zgjedhjen, por në mënyrën se si të kthejë një borxh prej 29 miliardë dollarësh këtë vit.

Fondi Monetar Ndërkombëtar ka njoftuar se është i gatshëm të rrisë kredinë që kërkon Egjipti, nga 3 miliardë dollarë në 5 miliardë dollarë, por Egjiptit nga ana tjetër do t’i duhet të plotësojë disa kushte të rrepta, të tilla si luhatja e lirë e kursit të këmbimit të lirës egjiptiane dhe privatizimi korporatat qeveritare.

Ndërkohë, egjiptianët duhet të qëndrojnë në radhë të gjata për të blerë disa kilogramë sheqer, për shkak të mungesës së prodhimit vendas dhe menaxhimit të gabuar të importit të këtij produkti. Ministri i furnizimit i Egjiptit u kërkoi qytetarëve të jenë të durueshëm dhe të mos blejnë sheqer derisa kriza të zgjidhet, “për dy javë”, tha ai.

Egjipti, i cili dha kontribut të rëndësishëm në lirimin e pengjeve, duke marrë lëvdata publike për këtë nga SHBA-të. Presidenti Joe Biden, nuk mund të bëjë me një citat. Ajo do të ketë nevojë për mbështetjen amerikane kur të kërkojë kredi të reja nga institucionet financiare ndërkombëtare.

Një mbështetje e tillë nuk jepet pa një kthim diplomatik, që do të thotë, ndër të tjera, një koordinim i plotë me lëvizjet luftarake të Izraelit në Gaza, dhe duke iu përmbajtur me përpikëri madhësisë së kolonave të ndihmave për të cilat është rënë dakord. Egjipti nuk mund të lejojë që një “problem humanitar” të dëmtojë interesat e tij strategjike.

Jordania është vendi i dytë nën kërcënim, i shqetësuar për një transferim të nxitur nga Izraeli të banorëve të Bregut Perëndimor në Jordani. Lufta dytësore që po zhvillohet në Bregun Perëndimor, dhe kryesisht, ngacmimi në rritje i palestinezëve nga kolonët – me qeverinë izraelite që injoron paralajmërimet e Uashingtonit – po rrisin nivelin e presionit të Jordanisë.

Por, ashtu si Egjipti, Jordania nuk mund të bëjë shumë, as në Bregun Perëndimor dhe as në Gaza, duke qenë se është hedhur në margjinat e çdo konsultimi në lidhje me “të nesërmen” në Gaza, apo zgjidhjen diplomatike që Biden po përpiqet të promovojë.

Nuk ka asnjë mënyrë që Jordania të thithë banorët e Gazës, pasi vendi tashmë ka pranuar më shumë se një milion refugjatë sirianë dhe mbetje refugjatësh nga lufta në Irak. Çdo shtim i refugjatëve palestinezë do të trondiste ekuilibrin e brishtë demografik atje, vetëm duke forcuar vizionin e Izraelit për krijimin e një shteti alternativ palestinez në Jordani.

Jordania ka ngritur tonin e deklaratave të tij kundër Izraelit, me demonstratat anti-izraelite që përfitojnë nga policia që shikon nga ana tjetër, por mbretëria është aq e kujdesshme për marrjen e hapave që mund të përfundojnë të pakthyeshëm, duke çuar në humbjen e një rripi sigurie amerikane. .

Jordania dhe Egjipti janë të bashkuar për të kundërshtuar çrrënjosjen e palestinezëve nga Rripi i Gazës, por ata nuk janë vetëm. Asnjë vend arab, madje edhe ata që pranuan të pranojnë refugjatë sirianë, nuk ka ofruar deri më tani për të pranuar refugjatë nga Gaza.

Arsyeja e deklaruar është ideologjike – pranimi i refugjatëve palestinezë do të “zhvlerësonte problemin palestinez”, sipas udhëheqësve dhe gazetarëve arabë. Por arsyeja e vërtetë është shqetësimi se një përqendrim i madh i refugjatëve palestinezë nga Gaza do të krijonte një fokus të ri të armiqësisë dhe rrezikut të sigurisë brenda shteteve arabe, pasi ndryshe nga refugjatët irakianë ose sirianë, refugjatët palestinezë nuk do të kishin asnjë vend ku të ktheheshin pas lufte.

Kjo frikë u dëgjua këtë javë në Liban, pasi Hamasi njoftoi se po krijonte një organizatë të re lokale të quajtur “Pionierët e përmbytjes Al-Aksa”, me synimin për të luftuar Izraelin nga Libani. Njoftimi u prit me zhurmë të gjerë, me liderë nga i gjithë spektri politik që bënin thirrje për ndalimin dhe parandalimin e Hamasit nga nisja e operacioneve ushtarake nga brenda vendit.

Shtetet e Gjirit, të kryesuara nga Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, nuk kufizohen me Rripin e Gazës, dhe ndërkohë janë duke u lidhur me enklavën si një zonë fatkeqësie humanitare.

Sauditët janë duke udhëhequr një grup ministrash të jashtëm që kanë takuar liderët e Kinës, Rusisë, Francës dhe vendeve të tjera, në një përpjekje për të arritur një armëpushim për arsye humanitare. Deri më tani, kjo nuk përfshin diskutimet e lëvizjeve të ardhshme diplomatike. Ndërkohë, një kërcënim i ri po pengon shtetet e Gjirit në formën e sulmeve Houthi kundër trafikut detar në Detin e Kuq.

Reuters raportoi këtë javë se Arabia Saudite i kërkoi SHBA-së. të tregojë vetëpërmbajtje në përgjigjen e tij ndaj sulmeve nga Jemeni, pasi Riadi është i shqetësuar se një reagim i mprehtë amerikan mund të dëmtojë perspektivat e negociatave midis sauditëve dhe Houthi-ve për përfundimin e luftës mes tyre, ndoshta edhe duke i vënë sauditët në syrin e Houthive përsëri.

Sauditët dhe Emiratet kanë çështje më urgjente për t’u marrë me të, siç është koordinimi i çmimeve globale të naftës, një temë që zuri skenën qendrore gjatë vizitës së Putinit.

Putini, i cili është larguar rrallë nga Rusia që nga fillimi i luftës në Ukrainë, mund të ndihej i sigurt në Arabinë Saudite dhe Emiratet, dhe jo vetëm për shkak të avionëve luftarakë që e shoqëruan.

Të dy shtetet nuk janë nënshkrues të traktatit të Gjykatës Ndërkombëtare Penale, me atë gjykatë që ka lëshuar një urdhër arresti kundër presidentit rus.

Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe gjithashtu nuk kanë miratuar sanksionet e vendosura ndaj Rusisë, me tregtinë midis dy vendeve dhe Rusisë që vetëm sa vazhdon të rritet. Putin tha këtë javë se “Emiratet janë partneri më i rëndësishëm tregtar që Rusia ka në Lindjen e Mesme”.

Kjo është gjithashtu e vërtetë, pavarësisht luftës në Gaza, kur përshkruhen marrëdhëniet midis Izraelit dhe Abu Dhabit.

Boshllëqet midis qëndrimeve të mbajtura nga vendet arabe dhe perceptimit të një kërcënimi të paraqitur ndaj tyre nga lufta në Gaza nuk duhet të jenë befasuese. Në vitin 2011, Liga Arabe mori një rezolutë të paprecedentë e cila ngriu anëtarësimin e Sirisë. Bojkoti zgjati për 12 vjet, përpara se Siria të kthehej në krahinën arabe, pa ndryshuar trajtimin e saj ndaj qytetarëve të vendit.

Në vitin 2017, sauditët, Emiratet, Bahreini dhe Egjipti vendosën një embargo ekonomike ndaj Katarit për atë që u përshkrua si mbështetja e terrorit, lidhjet e tij me Iranin dhe operacioni i Al-Jazeera si një mjet nxitës kundër regjimeve arabe.

Kjo embargo zgjati katër vjet përpara se të arrihej pajtimi, dhe në këtë rast, koalicioni arab nuk arriti ndonjë rezultat real. Katari vazhdon të forcojë marrëdhëniet e tij me Iranin, Al-Jazeera nuk është mbyllur dhe Doha vazhdon të financojë, përveç Hamasit, organizata të tjera terroriste.

Duket se lufta në Gaza është paraqitur edhe nga shtetet arabe si një rast më shumë që tregon aftësinë e tyre të kufizuar për të organizuar veprime të përbashkëta kundër lëvizjeve ushtarake ose diplomatike në rajon.

I vetmi kanal potencial për sukses është ai që i lidh ata me Uashingtonin. Por deri më tani, duket se edhe këtij kanali nuk i ka bërë shumë përshtypje presioni arab. Vendimet e Biden, duke përfshirë kufizimet që ai po i vendos Izraelit, rrjedhin më shumë nga presioni i brendshëm brenda SHBA-së, kryesisht për shkak të çmimit të tmerrshëm njerëzor të paguar nga gazanët, sesa nga shqetësimet për një këputje në marrëdhëniet me vendet arabe.

 

Të ngjashme