Komuna e Prishtinës ka hapur tenderin për ndërtimin e ndërtesës së re të Liceut Artistik me një vlerë të përgjithshme prej 8.5 milionë euro, duke paraparë përfundimin e punimeve brenda 250 ditëve nga nënshkrimi i kontratës, shkruan Demokracia.com.

Megjithatë, tenderi është shpallur pa pasur të siguruara mjetet financiare për realizimin e projektit, një veprim që bie ndesh me nenin 5 të Ligjit për Prokurim Publik dhe nenin 12, paragrafi 2, të Rregullores Financiare Nr. 01/2013/MF. Sipas planit të prokurimit dhe buxhetit të vitit 2025, për këtë projekt janë paraparë vetëm 500 mijë euro, shumë kjo shumë më e ulët se vlera e kontratës së planifikuar.

Në aspektin teknik, tenderi përfshin kërkesa të larta për operatorët ekonomikë, përfshirë posedimin e një sërë certifikatash ISO: ISO 9001:2015, ISO 14001:2015, ISO 45001:2018, ISO 39001:2012, ISO 27001:2022 dhe ISO 50001:2018. Edhe në rastet kur në tender paraqiten grupe operatorësh, kërkohet që të paktën një prej anëtarëve të zotërojë të gjitha këto certifikata.

Demokracia.com, ka zbërthyer se për çka kanë të bëjnë këto ISO standarde dhe ka gjetur se te paktën dy nga to  ISO 39001 dhe ISO 27001 mund të jenë kufizuese sepse shumë kompani ndërtimi nuk i kanë këto certifikata, për shkak se nuk janë standarde tipike për këtë fushë. Kërkesa që operatori të ketë të gjitha këto certifikata (edhe pse nga grupi mjafton vetëm një anëtar), mund të kufizojë konkurrencën dhe të favorizojë kompani më të mëdha dhe më të specializuara në standarde.

Certifikatat ISO të kërkuara dhe vlerësimi i tyre:

ISO 9001:2015 – Menaxhimi i Cilësisë

Adekuate dhe shumë e rëndësishme. Ky është standardi bazë për menaxhimin e cilësisë në organizata. Për një projekt ndërtimi të madh, kjo tregon që operatori ka një sistem të mirë menaxhimi për të siguruar cilësi në punë.

ISO 14001:2015 – Menaxhimi Mjedisor

Kjo mund të jetë adekuate dhe pozitive, pasi tregon që firma ka sistem menaxhimi mjedisor dhe përpiqet të minimizojë ndikimin në mjedis, gjë që është gjithnjë më e rëndësishme në projekte ndërtimi.

ISO 45001:2018 – Menaxhimi i Shëndetit dhe Sigurisë në Punë

Shumë adekuate, pasi garanton që operatori ka masa për siguri dhe shëndet në punë, një kërkesë thelbësore në ndërtim.

ISO 39001:2012 – Menaxhimi i Sigurisë Rrugore

Jo relevante për ndërtim objektesh, pasi kjo lidhet kryesisht me sigurinë në transport dhe rrugë, pra për kompani transporti apo logjistike. Mund të jetë pak e tepruar ose e panevojshme për një projekt ndërtimi, përveç nëse operatori është përgjegjës për transport të rëndë materialesh.

ISO 27001:2022 – Menaxhimi i Sigurisë së Informacionit

Relevante për ndërtim, pasi ky standard është i fokusuar në menaxhimin e sigurisë së informacionit dhe të dhënave, i rëndësishëm për kompani IT, por jo aq për ndërtim përveç nëse ka ndonjë kërkesë të veçantë për sigurinë e të dhënave (p.sh. të dhëna sensitive projektuale).

ISO 50001:2018 – Menaxhimi i Energjisë

Relativisht adekuate, pasi rregon që operatori ka sistem menaxhimi për përdorimin efikas të energjisë, gjë që mund të ketë ndikim pozitiv në ndërtim dhe menaxhimin e burimeve.

Gjithashtu, kërkesat për stafin profesional janë të detajuara dhe të ngritura në standarde të larta. Për çdo pozicion kërkohet:

• Diplomë universitare (bachelor/master),

• Certifikime profesionale specifike (si për menaxhim kantieri, mbrojtje nga zjarri, saldim IWS, trajnim në fushën e sigurisë, certifikata ISO),

• Përvojë minimale nga 3 deri në 10 vjet në fushën përkatëse,

• Dokumentacion mbështetës të plotë (diploma të noterizuara, CV të nënshkruar, kontrata të angazhimit dhe referenca).

Pasi është kërkuar shkollimi adekuat dhe përvoja përkatëse e punës, kërkesat për certifikata ISO duken të tepruara dhe të panevojshme.

Pozicione kyçe të kërkuara për projektin përfshijnë: Menaxher Projekti, Inxhinierë të ndërtimtarisë, makinerisë, elektroteknikës, arkitekturës, si dhe ekspertë për menaxhim të mjedisit dhe emergjencave.

KRPP: Nuk lejohen kërkesa për certifikata ISO që nuk lidhen me objektin e kontratës

Në interpretimin e dhënë më 9 qershor 2023, Komisioni Rregullativ për Prokurim Publik (KRPP) ka sqaruar se nuk lejohet me Ligjin për Prokurimin Publik (LPP) që Autoritetet Kontraktuese (AK) të vendosin në dosjet e tenderit kërkesa për certifikata ISO apo të tjera që nuk kanë lidhshmëri të drejtpërdrejtë me objektin e kontratës.

KRPP thekson se në praktikë po vërehen raste ku AK-të po vendosin kërkesa diskriminuese, në emër të cilësisë, pa asnjë arsyetim të bazuar në lëndën e prokurimit. Sipas nenit 7 të LPP-së, një veprim i tillë redukon konkurrencën dhe krijon favore të padrejta për operatorë të caktuar, gjë që bie ndesh me parimet themelore të prokurimit publik.

KRPP ka theksuar se: “Kriteret e përzgjedhjes duhet të jenë vetëm ato që sigurojnë se OE-të kanë aftësitë profesionale, financiare dhe teknike për realizimin e kontratës.”

Gjithashtu, referuar nenit 51 të LPP-së, çdo kriter apo dokumentacion i kërkuar duhet të jetë drejtpërdrejt relevant dhe proporcional me lëndën e kontratës. Kërkesa për certifikata ISO të cilat nuk kanë lidhje me cilësinë e produktit apo shërbimit që prokurohet, konsiderohet shkelje e ligjit.

Në këtë drejtim, KRPP rekomandon zyrtarët e prokurimit që të jenë të kujdesshëm dhe të kërkojnë vetëm certifikata që janë të domosdoshme për sigurimin e cilësisë, dhe që kanë bazë reale në natyrën e kontratës.

Departamenti i Monitorimit në KRPP do të vazhdojë ta përcjellë këtë dukuri dhe, nëse konstatohet se AK-të nuk respektojnë këto udhëzime, do të ndërmerren masat sipas nenit 98 dhe 99 të Rregullores nr. 82/2022 për Prokurimin Publik.

KRPP ka lejuar vetëm ato certifikata që janë ngushtë të lidhura me cilësinë dhe objektin e kontratës. Në interpretimin e saj, KRPP thekson qartë se: “Mund të kërkohen vetëm ato Certifikata që janë ngushtë të lidhura me sigurimin e cilësisë dhe kualitetit të lëndës së prokurimit”

Pra, nëse një certifikatë (si p.sh. ISO 39001 dhe ISO 27001 etj.) nuk ka lidhje direkte me atë që po prokurohet, ajo nuk guxon të kërkohet, sepse një kërkesë e tillë konsiderohet diskriminuese dhe kufizuese ndaj konkurrencës, në kundërshtim me nenet 7, 24 dhe 51 të LPP-së.

Lejohen vetëm certifikatat që kanë relevancë dhe proporcionalitet me lëndën e kontratës.

Nuk lejohen certifikata të vendosura pa lidhje direkte me objektin, edhe nëse janë të njohura ndërkombëtarisht (si ISO).

Një tjetër kërkesë duket qe te jete kufizuese, “1.Operatori Ekonomik duhet të ketë përfunduar kontrata të natyrës së punëve të ndërtimit të shkollave,qerdheve dhe objekte administrative, të përfunduara me sukses gjatë 3 (tre) vitet e fundit, deri në datën e publikimit të këtij Njoftimi të Kontratës, Vlera Totale e Kontratave të natyrës së punëve të ngjajshme te tilla mund te konsiderone te gjitha referencat per punimet e ndertimit te shkollave, qerdheve, objekteve administrative te jete min 9,000,000.00 Euro. Te kete min. dy kontrata te ndertimit me kompleksitet te njejte ne vlere secila min. 3.0 mil. EUR. Në rast të konzorciumit, udhëheqësi i grupit duhet të mbulojë së paku 50% të referencave të kërkuara më lartë”.

Duke kërkuar vetëm projekte të kategorisë shkolla/qerdhe/objekte administrative, përjashtohen shumë kompani që kanë përvojë në objekte të ngjashme (si p.sh. qendra shëndetësore, palestra, biblioteka, objekte kulturore, etj.), që teknikisht janë të krahasueshme.

Ndërtimi i një qendre kulturore ose objekti banesor me kompleksitet të lartë kërkon aftësi të njëjta, ndonjëherë edhe më të mëdha.

Struktura e këtij tenderi, si në aspektin financiar ashtu edhe në atë teknik, është ngritur në një nivel që potencialisht përjashton operatorët e mesëm ekonomikë dhe kufizon konkurrencën e hapur. Kërkesat e shumta për certifikata ISO, dhe kriteret rigoroze për stafin profesional i japin përparësi kompanive të mëdha dhe të certifikuara, duke e bërë këtë tender jo vetëm sfidues për pjesëmarrje të gjerë, por edhe të diskutueshëm për nga ligjshmëria dhe transparenca. /Demokracia.com/