Iranianët kanë votuar për zgjedhjen e një presidenti të ri pas vdekjes së Ebrahim Raisit në një aksident helikopteri.

Bëhet e ditur se zgjedhjet përkojnë me përshkallëzimin e tensionit rajonal për shkak të luftës midis Izraelit dhe aleatëve të Iranit, Hamasit në Gaza dhe Hezbollahut në Liban, si dhe presionit të shtuar perëndimor ndaj Iranit për programin e tij bërthamor që përparon me shpejtësi.

Ndërsa zgjedhjet nuk kanë gjasa të sjellin një ndryshim të madh në politikat e Republikës Islamike, rezultati i tyre mund të ndikojë në ardhjen në qeveri të Ayatollah Ali Khamenei, udhëheqësit suprem 85-vjeçar të Iranit, në pushtet që nga viti 1989.

Khamenei bëri thirrje për një pjesëmarrje të lartë për të kompensuar një krizë legjitimiteti të nxitur nga pakënaqësia publike për vështirësitë ekonomike dhe frenimi i lirisë politike dhe sociale, shkruan Reuters,

“Qëndrueshmëria, forca, dinjiteti dhe reputacioni i Republikës Islamike varen nga prania e njerëzve”, tha Khamenei, duke theksuar se sipas tij “pjesëmarrja e lartë është një domosdoshmëri.”

Presidenti i ardhshëm nuk pritet të sjellë ndonjë ndryshim të madh të politikës për programin bërthamor të Iranit ose mbështetjen për grupet në të gjithë Lindjen e Mesme, pasi Khamenei i quan të gjitha çështje kryesore shtetërore.

Megjithatë, presidenti drejton qeverinë çdo ditë dhe mund të ndikojë në tonin e politikës së jashtme dhe të brendshme të Iranit.

Kritikët e sundimit klerik të Iranit thonë se pjesëmarrja e ulët dhe në rënie në vitet e fundit tregon se legjitimiteti i sistemit është dëmtuar.

Vetëm 48 për qind e votuesve morën pjesë në zgjedhjet presidenciale të vitit 2021 dhe pjesëmarrja ra në një rekord të ulët prej 41 për qind në zgjedhjet parlamentare në mars.

Nëse asnjë kandidat nuk fiton të paktën 50 për qind plus një votë nga të gjitha fletët e votimit, duke përfshirë votat boshe, një balotazh midis dy kandidatëve kryesorë mbahet të premten e parë pas shpalljes së rezultatit.

Të shquar në mesin e palëve janë Mohammad Baqer Qalibaf, kryetari i parlamentit dhe ish-komandant i Gardës Revolucionare të fuqishme dhe Saeed Jalili, një ish-negociator bërthamor që shërbeu për katër vjet në zyrën e Khameneit.

Ndryshe, të katër kandidatët janë zotuar të ringjallin ekonominë, të rrethuar nga keqmenaxhimi, korrupsioni shtetëror dhe sanksionet e rivendosura që nga viti 2018, pasi SHBA-ja hoqi dorë nga pakti bërthamor i Teheranit të vitit 2015 me gjashtë fuqitë botërore.