Presidenti rus Vladimir Putin ka njohur si republika të pavarura territoret rebele pro-ruse të Donetskut dhe Luhanskut. Njohja u njoftua fillimisht në një deklaratë të Kremlinit, ku thuhej se Putini kishte informuar liderët e Francës dhe Gjermanisë se ai synonte të nënshkruante një vendim për njohjen e Donetskut dhe Luhanskut si shtete të pavarura.

“Vladimir Putin informoi Presidentin e Francës dhe Kancelarin e Gjermanisë për rezultatet e seancës së Këshillit të Sigurimit të Federatës Ruse. Në seancë u diskutua për situatën aktuale në Donbas në kontekstin e kërkesës së Dumës për njohje dhe apeloi që ata të të njihet si sovran”, tha Kremlini, transmeton Demokracia.com.

Rreth orës 19:45 me orën tonë filloi fjalimi i Putinit. Në fund të atij fjalimi, i cili zgjati gati një orë, Putin lexoi dekretin e tij dhe më pas nënshkroi dokumentet e dekretit të tij.

Njohja vjen pasi udhëheqësit e dy territoreve pro-ruse, Republikave Popullore të Luhanskut dhe Donetsk, përhapën propagandë ditët e fundit se ukrainasit po planifikojnë një ofensivë të madhe ushtarake në zonë. Të premten, ata organizuan evakuime masive të civilëve në Rusi dhe bënë thirrje për një mobilizim të përgjithshëm. Megjithatë, autoritetet ukrainase i kanë mohuar vazhdimisht këto akuza.

Ata kërkuan që Putini t’i njihte si shtete të pavarura dhe kjo u kërkua përmes parlamentit rus, Dumës.

Republikat separatiste pro-ruse të Donetskut dhe Luhanskut, të njohura nga Moska si të pavarura sot dhe të pa kontrolluara nga Kievi që nga viti 2014, ndodhen në pellgun e qymyrit të Donetskut (shkurtimisht rajoni Donbas) në Ukrainën lindore, ku shumica e banorëve flasin rusisht. Distrikti Donetsk dhe Luhansk janë, pra, pjesë e rajonit më të madh Donbasit. Lufta midis separatistëve dhe autoriteteve në Kiev që nga viti 2014 ka vrarë rreth 15,000 njerëz, shkruan Demokracia.com.

 Zona minerare dhe metalurgjike

Donetsk (dikur i quajtur Stalin) është qyteti më i madh në Donbas dhe një nga qendrat kryesore metalurgjike të Ukrainës. Ka një popullsi prej dy milionë banorësh. Luhansk (ish Voroshilovgrad), është një qytet industrial me 1.5 milion banorë.

Pellgu i Donbasit, një zonë përgjatë kufirit me Rusinë në bregun verior të Detit të Zi, fsheh rezerva të mëdha qymyri. Prania e rusishtfolësve lidhet kryesisht me ardhjen e një numri të madh punëtorësh rusë pas Luftës së Dytë Botërore.

 Historia moderne e Donbasit në të cilën ndodhen Donetsk dhe Luhansk

 Kur rebelët e mbështetur nga Rusia pushtuan ndërtesat qeveritare në qytetet në të gjithë Ukrainën lindore në vitin 2014, shpërthyen përleshjet, duke lënë dy zona në rajonin e Donbasit në duart e separatistëve. Konflikti shpërtheu menjëherë pas aneksimit të gadishullit të Krimesë nga Rusia, gjë që provokoi dënimin ndërkombëtar.

Komuniteti ndërkombëtar nuk e njohu pavarësinë e tyre, e cila u shpall pas një referendumi.

Zonat e kontrolluara nga separatistët e Donbasit u bënë të njohura si Republika Popullore e Luhanskut (LPR) dhe Republika Popullore e Donetskut (DPR). Qeveria ukrainase pretendon se të dy rajonet janë në fakt nën pushtimin rus. Republikat e vetëshpallura nuk njihen nga asnjë qeveri, përfshirë Rusinë, dhe autoritetet ukrainase refuzojnë të flasin drejtpërdrejt me asnjërën prej tyre.

Marrëveshja e Minskut nga viti 2015 rezultoi në një marrëveshje të lëkundur armëpushimi dhe konflikti u përshkallëzua në një luftë statike përgjatë vijës që ndan qeverinë ukrainase dhe zonat e kontrolluara nga separatistët. Marrëveshjet e Minskut ndalojnë armët në afërsi të linjës.

Armëpushimi është vendosur disa herë, por gjithmonë është ndërprerë nga palët ndërluftuese në terren.

Sfondi i konfliktit në rajonet që Putin i njeh si shtete të pavarura

Lufta në Ukrainë po vazhdon për gati tetë vjet. Përleshjet në rajonin e Donbasit kanë vrarë më shumë se 15,000 njerëz gjatë kësaj periudhe, dhe Ukraina thotë se 1.5 milionë njerëz janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre, shumica e tyre në zonat e Donbasit ende nën kontrollin e Ukrainës.

Në këtë luftë nominale civile, separatistët rusë, të cilët pushtuan një pjesë të provincës së Donbasit në Ukrainën lindore dhe shpallën parashtetin Donetsk dhe Luhansk, nuk mbetën në asnjë moment pa armë moderne ruse. Pavarësisht mohimeve ruse, dëshmi të shumta nga terreni tregojnë se ushtria ruse po i mbështet ata në mënyrë aktive, transmeton Demokracia.com.

Ushtria ukrainase nuk u përpoq ta çlironte atë territor në ato tetë vjet, ose të paktën pas përfundimit të marrëveshjeve të Minskut dhe 2014.

Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera perëndimore kanë paralajmëruar disa herë gjatë muajit të kaluar se Rusia planifikon ose të provokojë incidentin ose ta organizojë atë në mënyrë që të justifikojë sulmin në zonën e mbajtur nga rebelët.

Kievi ka akuzuar separatistët rusë për sulme të armatosura, duke përfshirë bombardimin e kopshteve dhe shkollave, ndërsa separatistët kanë akuzuar forcat ukrainase se kanë hapur zjarr në territorin e tyre. Forcat ukrainase pohojnë se po përmbahen nga reagimi ndaj bombardimeve ruse për të mos “provokuar” një kundërsulm nga forcat ruse, tek të cilat Moska duket se po mbështet.

Separatistët kryen edhe evakuimin e civilëve që u transferuan në Rusi.

Udhëheqësit perëndimorë kanë thënë vazhdimisht se janë të shqetësuar se Rusia po përpiqet të përdorë situatën në Donetsk dhe Luhansk si një justifikim për një sulm të armatosur në Ukrainë.

Putini, nga ana tjetër, ka akuzuar prej kohësh Ukrainën për shkeljen e të drejtave të rusëve etnikë dhe rusishtfolësve në Ukrainë dhe tha se ishte brenda të drejtës së Rusisë që të ndërhynte ushtarakisht për t’i mbrojtur ata. Të mërkurën, ai tha se ishte kryer “gjenocid” në Donbas.

Kush janë liderët separatistë?

Denis Pushilin, i zgjedhur në vitin 2018, drejton të vetëshpallur Republikën Popullore të Donetsk (DNR).

Leonid Paseçnjik është lideri i Republikës së vetëshpallur të Luhanskut (LNR).

Shumë komandant lufte dhe liderë separatistë janë vrarë vitet e fundit në sulme, përleshje dhe operacione nga forcat speciale ukrainase, thonë burimet, të cilat janë të vështira për t’u verifikuar. Më i shquari është rasti i paraardhësit të Pushilin, Alexander Zakharchenko, i cili vdiq në një shpërthim në 2018.

Përsëri qendra e konfliktit Lindje-Perëndim

Ashtu si në vitin 2014, rajonet Luhansk dhe Donetsk të rajonit të Donbasit janë tani në qendër të konflikteve Lindje-Perëndim – mes përpjekjes së Putinit për të rimarrë kontrollin dhe përpjekjes së ukrainasve për t’u bashkuar me një grup të demokracive evropiane.

Njohja nga Rusia e pavarësisë së rajoneve separatiste të hënën është një “shkelje e qartë e sovranitetit të Ukrainës”, tha Perëndimi njëzëri të hënën mbrëma. /Demokracia.com/