Në dhjetë vjet e gjysmë, një pjesë e publikut ka luftuar për t’iu përgjigjur pyetjes – cila është baza e forcës në dukje të paprekshme të Partisë Progresive Serbe? Në mesin e disa hipotezave të punës, një nga më të përdorurat është se baza e sundimit të Aleksandar Vuçiqit është frika e qytetarëve.
Një nga ata që ndajnë këtë mendim është kryetari i Partisë Socialdemokrate dhe ish-presidenti i Serbisë, Boris Tadiq. Siç theksoi së fundmi në një intervistë për Danas, SNS shantazhonte dhe frikësonte në mënyrë sistematike qytetarët.
Duke mbështetur SNS-në, qytetarët fillimisht u varfëruan dhe më pas u shantazhuan ekzistencialisht. Në një situatë të tillë, regjimi mbështetet në mbështetjen e pakushtëzuar dhe në zgjedhjen e popullit, mbi të gjitha, të ekzistojë, gjë që ata na kanë siguruar se varet nga qëndrimi i SNS në pushtet. Prandaj i takon opozitës që t’i largojë këto iluzione dhe t’i çlirojë qytetarët nga frika. Ky regjim mbështetet në frikë më shumë se çdo gjë tjetër. Fundi i kësaj qeverie do të vijë kur frika të zhduket, tha Tadiq.
Të pyetur për të komentuar këtë vlerësim, bashkëbiseduesit e Danas janë të ndarë.
Slavica Radovanoviq, një anëtare e pensionuar e MPB-së dhe deputete në listën e Partisë Popullore, priret të pajtohet me pretendimin e Tadiq.
Nuk ka dyshim se një pjesë e madhe e qytetarëve janë në frikë dhe se kjo ndjenjë është krijuar nga përfaqësuesit më të lartë të pushtetit. Një pjesë e mirë e qytetarëve janë në një farë kuptimi të shantazhuar dhe kanë frikë se ata apo dikush afër tyre do të humbasë punën. Paralelisht me vendosjen e këtij sistemi, qeveria po prodhon vazhdimisht tension përmes mediave, duke trembur njerëzit me sanksione, largime kompanish private, atentate imagjinare… Nuk mund të jetohet normalisht me masën e frikës që po bëhet. Prandaj jam absolutisht dakord që eliminimi i kësaj frike do të çojë në ndryshimin e qeverisë, thekson Radovanoviq.
Kolegu i saj në Kuvend, Aleksandar Olenik, anëtar i koalicionit “Së bashku për Vojvodinën” Zajedno za Vojvodinu – Vojvodani”, pajtohet se frika është pjesë e ekuacionit, por nuk e lidh shfrytëzimin e saj ekskluzivisht me qeverinë aktuale.
Frika është e pranishme, por ajo nuk ka lindur vetë, ndaj është naive të besosh se do të zhduket. Frika është një nga mënyrat me të cilat qeverisin nacionalistët dhe është përdorur nga vetë Tadiqi. Në zgjedhje nuk promovoi politikën evropiane dhe civile, por i trembi qytetarët me ardhjen e radikalëve në pushtet. Pra, ata nuk votuan për vlerat evropiane, votuan kundër radikalëve. Kjo shkatërroi në masë të madhe partitë civile dhe shtoi frikën, thotë Olenik.
Sociologu Dario Hajriq, nga ana tjetër, beson se pushteti bazohet në diçka shumë më të prekshme.
Është naive të imagjinohet se kjo qeveri bazohet në gjendjen emocionale të qytetarëve të saj. Ajo bazohet në uzurpimin e institucioneve dhe të hapësirës mediatike, përdorimin e pakufizuar dhe të pakufizuar të parave të buxhetit dhe dhënien e mundësisë së gjithë klasës së qytetarëve për të marrë pjesë në korrupsion nën kujdesin e SNS. Qytetarët nuk janë të “frikësuar” – por janë të penguar të ndryshojnë qeverinë, qoftë përmes institucioneve apo pa to, thekson Hajriq.
Krahas deklaratës se frika është individuale, avokati Milan Antonijeviq thekson se populli ka harruar disi se edhe në Kodin e Dushanit ka pasur urdhër që gjyqtarët të gjykojnë sipas Kodit, jo “nga frika e perandorisë”. Vetë Tadiqit, shton ai, nuk e mbante mend këtë fjali kur ishte në atë fron “perandorak”.
Frika është individuale dhe sot ushqehet edhe me histori të tilla se individi është i pafuqishëm, se është në frikë. Me shembuj të izoluar të asaj që ndodh me trimat që i kundërvihen sundimit arbitrar të një sundimtari, është vendosur skena e përsosur për të sunduar me dorë të fortë. Më tepër do t’i besoja fjalë të tilla që edhe gjatë presidencës së Tadiqit, ka pasur qeverisje, për një vend pa frikë, për gjyqtarë pa frikë, për ndarje pushteti, për një media të lirë nga presioni i versionit të parë të Nebojsha Krstiqit, tregon Antonijeviq.
Ai shton se beson shumë më tepër në udhëheqjen e çdo institucioni shtetëror nga “shembulli i vet”.
Sot më intereson si të krijohen institucione të forta, si të rikthehet besimi në shtetin e së drejtës, në të drejtat e njeriut dhe si të fuqizohet individi ekonomikisht dhe në çdo mënyrë, dhe frika, nëse ekziston, do të zhduket vetë gjatë kësaj “rilindjës së re”, thekson Antonijeviq./Danas
