Shkruan: David Ignatius

 Një marrëveshje pengjesh midis Izraelit dhe Hamasit do t’u sjellë gëzim familjeve të 50 grave dhe fëmijëve izraelitë. Dhe gradualisht ajo mund të zgjerohet në një zbutje të konfliktit të makthit.

Ideja bazë që drejton marrëveshjen e lirimit të pengjeve, e miratuar nga kabineti i Izraelit në Jerusalem, është “më shumë për më shumë”, një formulë që është e njohur në negociatat për kontrollin e armëve. Nëse Hamasi jep më shumë pengje, Izraeli do të ishte i gatshëm të zgjaste pauzën, më tha një zyrtar i lartë izraelit. Nuk ka kufi se për sa kohë Izraeli mund të ndalojë operacionet e tij në Gaza, tha ai, pasi Izraeli kërkon lirimin përfundimtar të të gjithë robërve, përfshirë ata në ushtri.

“Nëse ata përdorin pauzën për të marrë më shumë pengje dhe për të liruar më shumë, atëherë ne do t’u japim atyre më shumë kohë,” tha zyrtari izraelit. Është një formulë çuditërisht pragmatike për lehtësimin e një konflikti që filloi me sulmin brutal terrorist të Hamasit të 7 tetorit dhe vazhdoi përmes sulmit të pamëshirshëm gjashtë-javor të Izraelit kundrejt civilëve palestinezë.

Ky rrëfim se si doli marrëveshja bazohet në bisedat e gjata me një zyrtar të lartë të Katarit dhe një zyrtar të lartë izraelit. Të dy kërkuan anonimitetin për shkak të ndjeshmërisë së negociatave. Zyrtarët amerikanë, të cilët luajtën një rol vendimtar në arritjen e marrëveshjes, vlerësuan rolin ndërmjetësues të Katarit dhe mbështetjen nga Egjipti.

Sipas marrëveshjes, Hamasi do të fitojë lirimin e rreth 150 grave dhe fëmijëve palestinezë në adoleshencë që mbahen në burgjet izraelite, përveç pauzës në luftime. Të arrestuarit nga të dyja palët do të lirohen në grup gjatë armëpushimit katërditor.

Marrëveshja – e ndërmjetësuar nga kryeministri i Katarit, Mohammed bin Abdulrahman Al Thani – është një rast studimor se si funksionon ndërmjetësimi diplomatik. Kanali ishte pjesërisht një operacion inteligjence, i menaxhuar në heshtje nga CIA dhe Mossad i Izraelit. Katari, megjithëse u kritikua nga disa izraelitë për strehimin e terroristëve të Hamasit, u dëshmua si një ndërmjetës i domosdoshëm. Me kalimin e kohës, si Izraeli ashtu edhe Hamasi filluan të besojnë në besueshmërinë e të dërguarit. Një zyrtar i lartë i administratës së Bidenit gjithashtu i dha meritën Egjiptit në ndihmën për funksionimin e marrëveshjes.

Ashtu si në shumicën e negociatave, djalli fshihej në detaje. Kuadri i papërpunuar i një marrëveshjeje të parashikuar u vendos më 25 tetor, dy ditë përpara se Izraeli të fillonte ofensivën e tij tokësore në Gaza.

Luftimet në terren ishin një përçarje, por bisedimet vazhduan. Pothuajse dy javë më parë, në Doha, Muhamedi më shpjegoi formulën për të burgosurit. Pasoi më shumë vonesa, por javën e kaluar, një zyrtar i lartë izraelit në Tel Aviv më tregoi paketën e miratuar të martën vonë.

“Kjo është dëshmi se dialogu funksionon,” tha një zyrtar i lartë i Katarit gjatë një interviste të martën. “Është hapi i parë. Në të gjitha ndërmjetësimet tona, ju ndërmerrni hapa të vegjël që çojnë në marrëveshje më të mëdha.”

Çështja më e ndërlikuar ishte se kush i kontrollonte pengjet. Megjithëse robërit shpesh janë përshkruar si tërësisht nën kontrollin e Hamasit, zyrtari izraelit më tha se, nga gjithsej rreth 100 gra dhe fëmijë izraelitë – duke përfshirë të vegjlit dhe foshnjat – Hamasi kishte akses të menjëhershëm vetëm për 50 që do të liroheshin. Grupi ndoshta mund të marrë kontrollin e 20 të tjerëve, tha zyrtari, dhe nëse ata lirohen, Izraeli do ta zgjasë pauzën.

Rreth 30 gra dhe fëmijë të tjerë mbahen nga fraksione më të vogla si Xhihadi Islamik Palestinez, me disa të mbajtur nga familje individuale. Gjetja e të tjerëve dhe lirimi i tyre do të jetë më i vështirë, por Hamasi ka një nxitje.

Gjatë pauzës katër-ditore, Izraeli do të lejojë dërgimin e karburanteve dhe sendeve të tjera thelbësore për palestinezët që janë goditur gjatë një lufte që shkatërroi zonat civile të Rripit të Gazës.

Ky armëpushim mund të lejojë Hamasin të rigrupohet, por gjithashtu mund të lehtësojë kritikat ndërkombëtare në rritje ndaj Izraelit që po fillonin të kërcënonin interesat kombëtare izraelite.

Edhe nëse të gjitha gratë dhe fëmijët izraelitë lirohen, rreth 140 pengje të tjerë do të mbeten. Katarianët shpresojnë që Hamasi mund t’i lirojë gradualisht edhe ata – ndoshta duke përfshirë përfundimisht çmimin përfundimtar: ushtarakë dhe gra. Se çfarë çmimi do të kërkonte Hamasi për numrin e të burgosurve palestinezë që do të liroheshin nuk është e qartë.

Detajet logjistike ishin subjekt i pazareve intensive. Izraelitët këmbëngulën që fëmijët të mos ndahen nga nënat e tyre gjatë udhëtimit drejt lirisë. Hamasi kërkoi që dronët izraelitë të vëzhgimit të mos gjurmonin operativët e tij ndërsa ata lëviznin midis vendeve për të mbledhur dhe transferuar pengjet. Katari donte një dhomë operacionesh në Doha, të drejtuar me bashkëpunimin e Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq, për të ndihmuar në menaxhimin e komunikimeve.

Izraeli theksoi se të burgosurit palestinezë që vranë izraelitët nuk mund të liroheshin nëse familjet e viktimave nuk kishin 24 orë kohë për të protestuar në Gjykatën e Lartë izraelite. Edhe niveli i ndihmës humanitare që shkon në Gaza ishte një pikë negocimi. Izraeli filloi të lejonte furnizime me karburant dhe karvane ndihme në Gaza disa ditë më parë, por ai ndaloi miratimin e më shumë dërgesave derisa Hamasi ra dakord me të gjitha kushtet për lirimin e pengjeve, shpjegoi zyrtari izraelit.

Ajo që Izraeli nuk ka pranuar në shkëmbimin peng-për-të burgosur është dëshira e tij përfundimtare për të shkatërruar fuqinë politike të Hamasit në Gaza.

“Ne nuk mund ta lejojmë Hamasin të dalë nga tunelet, të shpallë fitoren dhe të sundojë mbi Gazën”, tha zyrtari i lartë izraelit. Rrëzimi i Hamasit nga pushteti mbetet një kërkesë e panegociueshme e Izraelit.

Burimi: Washington Post/ Përshtati Gazeta Si

Shënim: David Ignatius është kolumnist për çështjet e jashtme në W.Post dhe autor i 11 librave