Dialogu Kosovë-Serbi po vazhdon ende me ndërprerje të herëpashershme. Albin Kurti e Aleksandar Vuçiq janë takuar shumë herë, por përkundër angazhimit të shtuar të BE-së dhe SHBA-së, marrëveshja përfundimtare ende nuk po duket në horizont.
Kryeministri Kurti qysh në fund të vitit 2021 ka thënë se një marrëveshje me Serbinë është e mundur brenda mandatit të tij si kryeministër. Por, ai dje në një intervistë e quajti presidentin serb një dhelpër.
Në anën tjetër, Kurti nga mbështetësit e vet quhet edhe si “Luani i Shqiptarisë”, shkruan Demokracia.com.
Nëse bazohemi në këto epitete, i bie që dialogu po zhvillohet ndërmjet një “luani të lodhur” (i sanksionuar nga BE dhe me marrëdhënie të krisura me SHBA-në) dhe një dhelpre, siç preferon ta quajë Kurti, Vuçiqin.
Kjo deklaratë e Kurtit erdhi një ditë para përvjetorit të 17-të të takimit të zyrtarëve më të lartë të Kosovës dhe Serbisë në pallatin Niederosterich, në Vjenë të Austrisë.
Aty prezentë ishin Agim Çeku, Kryeministër i Kosovës, Fatmir Sejdiu, President i Kosovës, Vojslav Kostunica, Kryeministër i Serbisë dhe Boris Tadiq, President i Serbisë, si dhe anëtarët e tjerë.
Ashtu siç ishte e pritur nuk ishte arritur asnjë marrëveshje, por Martti Ahtisaari e konsideronte të suksesshëm për faktin se këta liderë janë takuar sy në sy.
Në Kosovë ky takim u përshkrua atëherë si “takimi i elefantëve”. Lëvizja “Vetëvendosje” protestoi në Prishtinë kundër këtyre bisedimeve.
Por, çka ndodhi më pas?
Më 27 korrik 2006, Tomislav Nikoliç, lider i Partisë Radikale të Serbisë, kërcënoi me luftë nëse Kosova merr pavarësinë. Më 28 korrik 2006, International Crisis Group publikoi raportin “An Army for Kosovo?”, ku thuhet se Kosova duhet të ketë ushtrinë e vet pas zgjidhjes së statusit, që sipas tyre duhet të jetë pavarësia.
Ndërsa, më 7 gusht 2006, vazhduan bisedimet mes autoriteteve kosovare dhe serbe në Vjenë. Në fokus ishte decentralizimi. Delegacioni shqiptar drejtohej nga Veton Surroi. Pas mbarimit të këtyre takimeve thuhej se kishte pasur progres minimal.
Më 28 dhe 29 tetor 2006, u mbajt referendum në Serbi për kushtetutën e re që u hartua brenda disa muajve pa debate publike. Në kushtetutë nënvizohej se Kosova është “pjesë e pandarë e Serbisë”. Grupi Ndërkombëtar i Krizave në raportin me titullin “Serbia’s New Constitution: Democracy Going Backwards”, kritikoi përmbajtjen dhe mënyrën si ishte hartuar kjo kushtetutë.
Në dhjetor 2006, bëhet e ditur se publikimi i propozimit të Maarti Ahtisarit për statusin përfundimtar të Kosovës do të shtyhet deri në janar 2007, me mundësi për shtyrje të mëtejshme.
24 janar 2007: Asambleja e Këshillit të Evropës (Council of Evrope) miraton rezolutën 1533 në lidhje me statusin përfundimtar të Kosovës. Disa nga nenet e projektrezolutës që u paraqit para përfaqësuesve nga e gjithë Evropa u hoqën për shkak se disa përfaqësues të prirë nga Serbia, Rusia dhe Greqia votuan kundër inkuadrimit të tyre në rezolutën përfundimtare. Njëri nga nenet ishte dhe ai për pavarësinë ku thuhej se Kosova duhet të merr pavarësi për të siguruar paqe në Ballkan. Rezoluta që u miratua nuk përmban fjalën pavarësi, por thotë se një zgjidhje e negociuar preferohet nga ky këshill, por nëse kjo zgjidhje nuk arrihet, atëherë është nevojshme që zgjidhja përfundimtare të imponohet.
26 janar 2007: Ahtisaari mban takim me të ashtuquajturin Grupi i Kontaktit, që përbëhej nga ShBA, Britania e Madhe, Franca, Gjermania, Italia dhe Rusia. Nuk kishte prononcim për media dhe takimi ishte me dyer të mbyllura, por njoftohej se Ahtisaari ka informuar se do të propozojë pavarësi të kushtëzuar.[19][20] Në të gjitha shtetet e botës njoftohet se Kosova do të marr pavarësi të kushtëzuar.[21] Mediat lajmërojnë se Rusia është skeptike në lidhje me planin e Ahtisaarit. Sekretari gjeneral i NATO-s holandezi, Jaap de Hoop Scheffer shprehet se NATO përkrah planin e Ahtisaarit në lidhje me statusin e Kosovës.
02 shkurt 2007: Martti Ahtisaari dorëzon propozimin e tij në Beograd dhe Prishtinë. Edhe pse nuk përmendet fjala pavarësi të gjithë, edhe presidenti i Serbisë, Boris Tadic, janë të mendimit se ky propozim e çon Kosovën drejt pavarësisë.
10 shkurt 2007: Lëvizja “Vetëvendosje” organizon protestë në Prishtinë kundra pakos së Ahtissarit që ata mendojnë nuk i bien Kosovës pavarësi. Disa nga protestuesit filluan të përleshen me policinë (që përbëhej nga ata kosovar dhe ndërkombëtar). Policia u përgjigj me dhunë ndaj të gjithë protestuesve. Dhjetëra të lënduar. Më 11 shkurt u njoftua se dy (Vetëvendosje thotë tre) protestues kanë vdekur nga plagët që morën një ditë më parë nga dhuna e policisë. Të vdekurit janë Arben Xheladini (1972) nga Prishtina dhe Mon Balaj (1976) nga Besiana. KMLDNJ dënon dhunën e policisë ndaj protestuesve dhe e quan një krim atë që ka bërë policia. KMLDNJ së bashku me Prishtinën zyrtare kërkojnë hetim të gjerë të asaj që ndodhi. ¨Pas mbarimit të protestave në zyrat e lëvizjes “Vetëvendosje” arrestohet lideri i lëvizjes Albin Kurti.
12 shkurt 2007: Ministri Brendshëm i Kosovës, Fatmir Rexhepi, jep dorëheqje pas dhunës në protestat e 10 shkurtit të organizuara nga Vetëvendosje ku vdiqën dy shqiptarë të rinj. Ai thotë se ndjen përgjegjësi morale, edhe pse policia as ajo e UNMIK dhe as SHPK nuk ishin nën kontroll të tij. Po këtë ditë, Këshilli për Mbrojtjen e Lirive dhe të Drejtave të Njeriut (KMLDNJ) viziton Albin Kurtin në paraburgim.
13 shkurt 2007: Në Besianë (ish Podujevë) varroset Mon Balaj. KMLDNJ kërkon shkarkimin e shefit të policisë së UNMIK-ut, Stephen Curtis.
14 shkurt 2007: Stephen Curtis, shef i policisë ndërkombëtare në Kosovë, jep dorëheqje pas kërkesës së kryeadministratorit Joachim Ruecker.
21 shkurt 2007: Negociata të reja në Vjenë që kanë për qëllim gjetjen e një kompromisi. Pas këtyre negociatave njoftohet se asgjë nuk është arritur dhe se qëndrimet e të dy palëve janë të njëjta: shqiptarët duan pavarësi kurse serbët ofrojnë autonomi. Edhe Ahtisaari por edhe ndihmësit e tij kishin sinjalizuar se këto negociata nuk do të sjellin asgjë. Albert Rohan, anëtar i ekipit të Ahtisaarit i tha BBC se këto negociata janë shansi i fundit për kompromis.
3 mars 2007: Protesta paqësore në Prishtinë të organizuara nga lëvizja Vetëvendosje.
10 mars 2007: Në Vjenë të Austrisë mbarojnë bisedimet për statusin përfundimtar të Kosovës mes shqiptarëve dhe serbëve pa marrëveshje. Të pranishëm ishin krerët e Kosovës (Fatmir Sejdiu, Agim Ceku, Kolë Berisha dhe të tjerë) dhe Serbisë (Boris Tadic, Vojislav Kostunica dhe të tjerë) si dhe i dërguari i OKB-së për statusin, Martti Ahtisaari. Ahtissari shprehu keqardhje që nuk është arritur asnjë marrëveshje. Ai edhe njoftoi se dokumenti përfundimtar për statusin e Kosovës do ti dërgohet Këshillit të Sigurimit të OKB-së në fund të këtij muaji.
15 mars 2007: Albert Rohan, bashkëpunëtor i Martti Ahtisaari i dorëzon OKB-së propozimin e Ahtisaarit për statusin e Kosovës. Sipas burimeve të agjencisë së lajmeve, Reuters, plani direkt propozon pavarësi për Kosovën.
26 mars 2007: Martti Ahtisaari i dërgon raportin përfundimtar Këshillit të Sigurimit të OKB-së ku ai thotë se Kosova duhet të bëhet e pavarur. Nicholas Burns, zëvendës ministër i jashtëm i SHBA-ve thotë se SHBA-të përkrahin planin e Ahtisaarit dhe mendojnë se Kosova duhet të bëhet e pavarur. Serbët vazhdojnë ta kundërshtojnë planin. Rusia bënë deklarata që mund të interpretohen si kundra pavarësis por nuk përmend përdorimin e vetos.
29 mars 2007: Parlamenti Evropian miraton një rezolutë ku shprehet përkrahja për pavarësi të mbikëqyrur për Kosovën. 490 vota pro, 80 kundër dhe me 87 abstenime.
3 prill 2007: Fillon shqyrtimi i planit të Ahtisaarit në Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Pas dyerve të mbyllura është dëgjuar i dërguari special për Kosovën Marti Ahtisari duke shpalosur planin që pritet t’i jap Kosovës një pavarësi të mbikëqyrur. Ishte planifikuar që edhe Fatmir Sejdiu të merrte fjalën por pas protestave të Serbisë dhe Rusis u vendos që ai të mos flas dhe fjalimin e tij ta lexoj PSSP-ja Joachim Ruecker. Kryeministri nacionalist i Serbisë, Vosjlav Kostunica, kundërshtoi planin dhe kërkoi negociata dhe kryenegociatorë të ri. Shtete perendimore si ShBA, Britania e Madhe, Franca po përkrahin planin e Ahtisaarit.
5 prill 2007: Kuvendi i Kosovës miraton një deklaratë për përcaktimin e statusit të Kosovës ku mbështetet propozimi i kryenegociatorit Martti Ahtisaari.
13 prill 2007: Këshilli i Sigurimit i OKB-se njofton se ka vendosur të dërgoj në Kosovë në fund të prillit një mision faktmbledhës pas kërkesës së Rusisë që ka të drejtë vetoje në këtë këshill.
17 prill 2007: Zëvendësministri i jashtëm i ShBA-ve, Nicholas Burns, në një fjalim para Këshillit për Marrëdhënie me Jashtë në Uashington tha se Uashingtoni e konsideronte pavarësinë si opsionin më të përshtatshëm për Kosovën dhe se ai priste që Këshilli i Sigurimi të aprovonte planin për pavarësi të prezantuar nga i ngarkuari i posaçëm i OKB-së, Martti Ahtisaari. Ai edhe shtoi se autonomia ofruar nga Serbia është dashtë të ofrohej para 12 vjetëve dhe jo tani. Kai Eide, zyrtar i lartë në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Norvegjisë në Prishtinë thotë se Norvegjia përkrah planin e Ahtisaarit për pavarësi dhe se ai nuk e ka ndërmend të bëhet ndërmjetësues siç ishte kërkuar nga serbët.
25 prill 2007: Misioni faktmbledhës që përbëhet nga 15 ambasadorët/zëvendës ambasadorët për në OKB të shteteve anëtare të Këshillit të Sigurimit arrin në Bruksel ku ka takime mes tjerash me sekretarin gjeneral të NATO- s Jaap de Hoop Scheffer dhe zyrtar të Bashkimit Europian. Scheffer ju tregon ambasadorëve se NATO përkrah planin e Ahtisaarit për ti dhënë pavarësi Kosovës. Ambasadorët erdhën në Kosovë pas kërkesës së Rusisë që ka të drejtë vetoje në KS të OKB-së, për tu njoftuar më afër me gjendjen e minoriteteve. Pjesëmarrës janë ambasadorët e këtyre shteteve: ShBA-ve, Francës, Britanisë së Madhe, Kinës, Kongos, Ganës, Afrikës së Jugut, Katarit, Indonezisë, Sllovakisë, Panamasë, Rusisë, Belgjikës, Italisë dhe Perusë.
Zhvillimet vazhdojnë deri në shpalljen e pavarësisë më 17 shkurt 2008.
Kujtojmë që Kosova dhe Serbia kanë nisur negociatat për normalizimin e marrëdhënieve qysh në vitin 2011, me ndërmjetësimin e BE-së. Pritjet janë që negociatat të përfundojnë me një marrëveshje ligjërisht të obligueshme. Por, të dyja palët, Kosova dhe Serbia, kanë pozicione krejtësisht të skajshme.
Kosova ka shpallur pavarësinë në vitin 2008, të cilën Serbia nuk e pranon.
Kosova kërkon njohje të ndërsjellë, ndërkaq Serbia kërkon zgjidhje kompromisi, pa e specifikuar se çfarë saktë do të thotë ai kompromis. /Demokracia.com/
