Besimtarët e quajnë atë Biri i Perëndisë. Skeptikët e konsiderojnë atë si legjendë. Tani, studiuesit që gërmojnë në Tokën e Shenjtë po shoshitin faktet nga trillimet.
Zyra e Eugenio Alliata-s në Jerusalem duket si baza e shtëpisë së çdo arkeologu që preferon të jetë në fushë duke ndotur duart, sesa në ambiente të mbyllura duke rregulluar gjërat. Një grumbull pajisjesh kompjuterike të pluhurosura dhe jofunksionale janë ulur në një cep dhe raportet e gërmimeve ndajnë raftet e mbushura me bobina matëse dhe mjete të tjera të tregtisë. Ndjehet si zyra e çdo arkeologu që kam takuar në Lindjen e Mesme, përveç që Alliata ka veshur zakonin ngjyrë kafe çokollatë të një frati françeskan dhe selia e tij është në Manastirin e Flagelacionit. Sipas traditës kishtare, manastiri shënon vendin ku Jezu Krishti, i dënuar me vdekje, u fshikullua nga ushtarët romakë dhe u kurorëzua me gjemba.
“Tradita” është një fjalë që e dëgjoni shumë në këtë cep të botës, ku turma turistësh dhe pelegrinësh tërhiqen në dhjetëra vende që, sipas traditës, janë gurë provash të jetës së Krishtit – nga vendlindja e tij në Betlehem e deri tek ai, vendvarrimi në Jerusalem.
Për një arkeolog të kthyer në gazetar si unë, i vetëdijshëm që kultura të tëra u ngritën dhe ranë dhe lanë pak gjurmë të kohës së tyre në Tokë, kërkimi i një peizazhi të lashtë për copëza të një jete të vetme ndihet si një detyrë budallai, si të ndjekësh një fantazmë. Dhe kur ajo fantazmë nuk është askush tjetër veçse Jezu Krishti, i cili besohet nga më shumë se dy miliardë njerëz të botës se është vetë Biri i Perëndisë, mirë, caktimi e tundon dikë që të kërkojë udhëheqje hyjnore.
Kjo është arsyeja pse, në vizitat e mia të përsëritura në Jerusalem, unë vazhdoj të rikthehem në Manastirin e Flagjelit, ku At Alliata më mirëpret gjithmonë mua dhe pyetjet e mia me durim të hutuar. Si profesor i arkeologjisë së krishterë dhe drejtor i muzeut të Studium Biblicum Franciscanum, ai është pjesë e një misioni françeskan 700-vjeçar për t’u kujdesur dhe mbrojtur vendet e lashta fetare në Tokën e Shenjtë – dhe, që nga shekulli i 19-të, për t’i gërmuar ato sipas ndaj parimeve shkencore.
Si një njeri besimtar, At Alliata duket i qetë me atë që arkeologjia mund—dhe nuk mundet—të zbulojë për figurën qendrore të krishterimit. “Do të jetë diçka e rrallë, e çuditshme, të kesh prova arkeologjike për [një person specifik] 2000 vjet më parë,” pranon ai, duke u mbështetur në karrigen e tij dhe duke palosur krahët mbi petkat e tij. “Por nuk mund të thuash që Jezusi nuk ka asnjë gjurmë në histori.”
