Kapitulli i ri në luftën Rusi-Ukrainë ishte një pikë kthese për arkitekturën e sigurisë në Evropë. Lufta në Ukrainë është një luftë në fuqi, që përfshin NATO-n, shtetet e BE-së dhe Federatën Ruse.
Edhe shtetet e tjera mund të tërhiqen në konflikt, duke përfshirë ato që mbeten në sferën e ndikimit nga shumë superfuqi, shkruan Instituti i Varshavës, përcjell Demokracia.com.
Çfarë i bëri bashkë të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor është mundësia e anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Por, pavarësisht çfarë Brukseli ka premtuar në dy dekadat e fundit, rajoni nuk është integruar plotësisht me Bashkimin Evropian dhe asnjë shtet nuk i është bashkuar bllokut që nga 2013 kur Kroacia u bë shtet anëtar i BE-së.
“Në dy dekadat e fundit interesimi në rajon është rritur nga Rusia, Turqia, Kina dhe Shtetet e Bashkuara. Rusia ka insistuar në lidhje të thella me Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Serbinë dhe Republikën Srpska – njëra nga dy entitetet e Bosnje e Hercegovinës – të ndërtojë një sferë të ndikimit përgjatë rajonit. Qëndrimi i Rusisë qëndron nga nxitja e saj të mirëmbajë lidhjet strategjike me shtetet evropiane – Kremlini beson çfarë i referohet si “Perëndimi kolektiv” (NATO dhe shtetet e BE-së) është duke kërkuar të frenojë rrokjen e Moskës në Evropën Qendrore dhe Lindore. Nga të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor, Republika Srpska e Bosnje-Hercegovinës është më e ekspozuara në përpjekjet e propagandës ruse. Institucionet e shtetit janë grindur njëra me tjetrën që kur shteti federal u themelua. Entiteti boshnjak serb i Republikës Srpska është kundër anëtarësimit në NATO, përderisa ka mbështetje politike për Rusinë. Kurse, kroatët dhe boshnjakët e këtij shteti kanë aspiratë pro-perëndimore”, shkruan Instituti i Varshavës.
Konflikti Serbi-Kosovë dhe situata e brishtë politike në Bosnje-Hercegovinë, sipas analizës së këtij instituti, janë të dyja të përshtatshme për destabilizimin e rajonit të Ballkanit Perëndimor, përcjell Demokracia.com.
“Nga të gjitha këto shtete, vetëm Bosnje-Hercegovina, Kosova dhe Serbia nuk janë pjesë e NATO-s. Njerëzit në Serbi ende e fajësojnë NATO-n për pushtimin e shtetit të tyre më 1999. Kampanja e bombardimit të NATO-s në mars 1999 u mori jetën 500 njerëzve dhe rezultoi në dëmtime të tmerrshme. Mbështetje sociale për integrimin e NATO-s në Serbi ka pak, e një sondazh i vitit 2020 tregon se 80% ishin kundër anëtarësimit në NATO. Mali i Zi e Serbia mbesin më të avancuarat në procesin e integrimit në BE. Këto janë dy shtetet e vetme të Ballkanit Perëndimor që kanë hapur zyrtarisht bisedimet për anëtarësim. Njëjtë si Bosnje-Hercegovina, as Serbia nuk i ka vendosur sanksione Rusisë. Si një shtet kandidat i BE-së, politikat e saj duhet të jenë njëjtë me ato të bllokut. Gjithsesi, autoritetet në Beograd po shihen të injorojnë presionin nga Brukseli”, thuhet më tej në analizën e Institutit të Varshavës.
Sa për luftën Rusi-Ukrainë, Serbia këmbëngul për integritetin territorial të Ukrainës.
“Serbia i sheh përpjekjet ukrainase të mbajë Donbasit si të barabartë me përpjekjet e saj të mbajë Kosovën brenda kufijve të saj. Zyrtarët e lartë serbë dhe shumë njerëz shihen të mërzitur për standardet e dyfishta të Perëndimit për ligjin ndërkombëtar, të drejtën e shtetit të mbetet me kufijtë e njëjtë territorial.
Moska është duke ndezur retorikën e saj kundër-Perëndimore, duke e treguat vetën si “mbrojtëse” e interesave shtetërore të Serbisë në Ballkanin Perëndimor. Pasi ka aneksuar peninsulën e Krimesë, Rusia i është referuar Kosovës se ka shkelur të drejtën e integritetit territorial. Në Kosovë, Moska po kërkon të krijojë një çarje midis Kosovës dhe Serbisë. Prishtina dhe Beogradi duhet të njohin njëri tjetrin në mënyrë që t’i bashkohen Bashkimit Evropian. Tensionet midis Serbisë dhe Kosovës – si në Bosnje-Hercegovinë – mund të përfshijnë shtetet e NATO-s vëmendja e të cilave mund të vëzhgohet larg nga Ukraina. Tani që Kyiv po merr armë nga Perëndimi, çdo përpjekje për të ndarë vëmendjen e bllokut nga Ukraina do të mund të ishte pikë ekstra për Kremlinin”, thuhej më tej.
Instituti i Varshavës thotë se dështimi më i madh i Rusisë në Ballkanin Perëndimor ishte ftesa e NATO-s për Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut, pasi që Moska i ka trajtuar të dy shtetet si sferë e mundshme e ndikimit.
“Ekonomia e Malit të Zi varet shumë në turizëm, e shumë vizitorë rusë e kanë vizituar shtetin në dekadën e fundit nën regjimin pa viza. Mali i Zi ka prezantuar sanksionet mbi Rusinë, por ka pasur problem për listën e zezë të kompanive ruse pas disa parti kanë atitudë pro-ruse. Vendimi i Podgoricës për të hyrë në NATO në 2016 tregoi mbështetjen për integrim me Perëndimin.
Maqedonia e Veriut është shteti tjetër që është e mbyllur në rivalitetin Rusi-Perëndim. Anëtare e NATO-s që nga 2020, shteti mund t’i bashkohej bllokut pas vendosjes së mosmarrëveshjes së emrin. Në mesin e lidhjeve të vështira me shtetet fqinje – Greqi dhe Bullgari – rreth trashëgimisë kulturore, Maqedonia e Veriut ka qenë e ndërlidhur në dialog, duke sugjeruar disa zgjidhje që disa parti nacionaliste e konsideruan tradhti. Një gjë tjetër që i ka acaruar njerëzit në Maqedoninë e Veriut ishte kërkesa e Ukrainës për anëtarësim në BE nën një procedurë të shpejtë. Pasi Maqedonia e Veriut ka qenë në pritje për dy vjet për shkak të vetos së Bullgarisë shihet t’i dekurajojë maqedonasit e veriut nga blloku”, analizon Instituti i Varshavës, përcjell Demokracia.com.
E fundit, Shqipëria nuk është shtëpi e çfarëdo grupi politik të hapur pro-rus, pasi që sipas Institutit të Varshavës, shteti ka mbetur jashtë arritjes ruse për shkak të disa kushteve politike dhe kulturore.
“Në tridhjetë vitet e fundit, asnjë president apo kryeministër rus nuk kanë udhëtuar për në Shqipëri. Edhe pse e nënshkruar në 2003, miqësia e traktatit midis Rusisë dhe Shqipërisë kurrë nuk është bërë e ratifikuar. Kremlini po shënjestron shtetet që po ndihen të dëshpëruara me Perëndimin, ekonomikisht dhe politikisht. Përpjekjet e integrimit në BE nuk kanë prodhuar asnjë rezultat. Brukseli ende po mendohet për rrugën e Ballkanit drejt anëtarësimit në BE dhe vendin e rajonit në të gjithë procesin. Ato të cilat humbin besueshmërinë në mes të përpjekjeve të dështuara janë pro-Evropiane në Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi dhe Serbinë – të gjitha krijojnë reforma dhe bëjnë sakrifica që eventualisht t’i bashkohen bllokut. Ato mund të mbesin skeptike për Perëndimin dhe shpesh të marrin ndihmë nga Rusia. Me dështimet e Rusisë në Ukrainë deri tani, Ballkani Perëndimor mund të ndajë vëmendjen e publikut nga çfarë është duke ndodhur tani në Ukrainë. Një konflikt në Bosnje-Hercegovinë do të përfshinte forcat e armatosura të NATO-s dhe të bëjë miliona njerëz të ikin për në Evropën Qendrore përderisa bëjnë kompromis për procesin e paqes për Ballkanin Perëndimor që përfshinë misionet e KB-së, NATO-s dhe BE-së”, thuhet në analizën e këtij instituti.
Duke kërkuar të frenojë ndikimin rus përgjatë rajonit, sipas tij, BE-ja duhet të dorëzojë një agjendë ambicioze në Ballkan të vendosë datë për anëtarësim për Malin e Zi dhe Serbinë dhe të heq veton e Bullgarisë të fillojë bisedimet për negociata me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut. Veprime të tilla do të mbështesin politikanët pro-evropianë në rajon. /Demokracia.com/
