Shkruan: Dejvid A.Graham në “The Atlantic”

Le ta pranojmë: Amerika ka një problem me gerontokracinë (qeverisjen e të moshuarve). Korridoret e pushtetit në Uashington, janë të mbushura me njerëz në të 60-at, 70-tat dhe 80-at e tyre, shumë prej të cilëve janë shumë të moshuar për të qenë efektivë.

Ky problem u zbut javën e kaluar kur gazeta “San Francisco Chronicle”, publikoi një histori të jashtëzakonshme, duke pretenduar se senatorja demokrate 88-vjeçare nga Kalifornia, Diana Feinshtein, është bërë “mendërisht e papërshtatshme për të shërbyer në detyrë”.

Në artikullin në fjalë, 4 senatorë dhe 3 ish-punonjës të stafit të saj, rrëfejnë momente gjatë 2 viteve të fundit kur Feinshtein arriti të njihte plotësisht kolegët e vjetër, dhe kur është shfaqur e hutuar gjatë diskutimeve mbi çështjet politike.

Feinshtein ka mohuar se vuan nga rënia e aftësive mendore. Por Piter Saderman shkroi në “Reason.com” se edhe nëse e pranojmë këtë si të vërtetë, mosha e madhe e politikanëve tanë mbetet një problem madhor.

Senati aktual ka senatorë me moshën mesatare më të lartë në historinë SHBA-së: 64 vjeç. Udhëheqësi i pakicës republikane në Senat, Miç Mekonell është 80 vjeç; senatori Çak Grasli, 88 vjeç; Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve (Kongresit), demokratja Nensi Pelozi është 82 vjeç.

Në një epokë në të cilën në qendër janë kërkesat për politika të reja (si ato për disiplinimin e veprimtarisë së teknologjisë) dhe problemet (ndryshimet klimatike), ne po qeverisemi nga 80 e ca vjeçarë që për dekada nuk kanë sjellë asnjë ide të re.

Dhe kjo ngre një pikëpyetje serioze mbi aftësinë e klasës qeverisëse të kombit tonë për të kryer detyrat e veta. Dhe këto pyetje fillojnë që me presidencën Bajden, tha Rod Dreher në  “The American Conservative”. Kreu aktual i Shteteve të Bashkuara është 79 vjeç.

Nëse ai kandidon për një mandat të dytë dhe fiton, presidenti Bajden do të jetë 82 vjeç në ditën e inaugurimit, dhe 86 vjeç në fundin e mandatit të tij të dytë. Kundërshtari i tij më i mundshëm në zgjedhjet e vitit 2024, Donald Trump, do të jetë 78 vjeç, gjithnjë nëse arrin të fitojë një mandat të të ri.

Në atë moshë, ekziston një rrezik shumë më i madh i problemeve të pleqërisë dhe rënies fizike, siç po e tregon tashmë në shumë raste Xho Bajden. Është e vërtetë, që Xho ka pasur gjithnjë një tendencë për të bërë gafa.

Por deklaratat e tij impulsive gjatë luftës në Ukrainë – duke bërë thirrje për ndryshimin e  regjimit në Rusi, dhe duke i etiketuar si “gjenocid” mizoritë e ushtrisë ruse ndaj civilëve – kanë kaluar nga të turpshme në të rrezikshme.

Në fakt siç e theksoi edhe Megan Mekein në një artikull për britaniken “Daily Mail”, ky nuk është një problem i ri. Tetëdhjetëvjeçarët kanë pasur prej kohësh një “dominim të  hekurt” në Uashington.

“Më kujtohet në një rast kur drekova me tim atë, senatorin Xhon Mekein në sallën e ngrënies së senatit dhe pashë senatorin Strom Turmond, asokohe në të 90-at mbi një karrige me rrota që ishte në tavolinën e tij, teksa një kujdestar i vendoste pecetën në qafë dhe e ndihmonte të ushqehej“.

Turmond vdiq 5 muaj pas largimit nga detyra, kur ishte 100 vjeç. Senatori Robert Bird nga Virxhinia Perëndimore, shërbeu në detyrë deri në moshën 92-vjeçare, dhe nga fundi votonte vetëm përmes shenjave.

Në rast se ky lloj problemi do të lindte në sektorin privat, shkruan Rut Markus në “The Washington Post”, mund të jeni të sigurt se “një bord drejtorësh do ta gjente një mënyrë për të mënjanuar një drejtues ekzekutiv shumë të moshuar dhe të paaftë fizikisht për të kryer detyrën”, përcjell CNA.

Por në Senatin e SHBA-së nuk ka kufizim për moshën, dhe kështu u lihet në dorë votuesve që të dëbojnë politikanët që e kanë kaluar moshën e tyre. Fatkeqësisht, në shumë raste stafet e këtyre politikanëve dhe funksionarëve të lartë e fshehin faktin që ata “nuk janë më funksionalë”.

Dhe vetë politikanët nuk do ta pranonin largimin. Shumica e njerëzve në pushtet thjesht “nuk duan ta kuptojnë se kur është koha për të dhënë dorëheqjen”. Zgjidhja është e qartë: kufizim për moshën e ligjvënësve tanë, siç propozoi së fundmi edhe Morin Kallahan në “New York Post”.

Pilotët e linjave ajrore komerciale kanë një moshë të detyrueshme kur dalin në pension: 65-vjeç. Po kështu edhe kontrollorët e trafikut ajror: 56-vjeç. Atëherë, pse jo politikanët? Një sondazh i fundit i “YouGov”, zbuloi se një shumicë e qartë e amerikanëve, duan një kufizim të moshës deri në 70 vjeç për zyrtarët e zgjedhur.

Nëse ky kufi do të vendosej tani, do të detyronte daljen në pension të 30 për qind të senatorëve aktualë. Kush mendon vërtetë se një grup 70 dhe 80-vjeçarësh duhet të diktojë të ardhmen e Amerikës? “The Week”